هر جامعه ای دارای مجموعه ای از ارزش ها است که نقشی تحکیم بخش در آن ایفا می کنند. این ارزش ها از مهم ترین اجزای یک فرهنگ به شمار می آیند، چرا که از باورهای یک ملت سرچشمه می گیرند و در عرصه های گوناگون تأثیر می گذارند. افراد یک جامعه گفتار و رفتار خویش را بر اساس ارزش هایی که پذیرفته اند و به آن ها پای بند هستند، سامان می دهند. در این میان ارزش های اخلاقی و دینی به لحاظ تأثیر ژرفی که در روح و روان آدمیان بر جای می گذارند و در سلوک فردی و اجتماعی آن ها بیشتر جلوه گر می شوند، از جایگاه برجسته ای برخوردارند (جان فشان، حسینی، 1389: 106).
ارزش ها، عقاید عمیقاً ریشه داری هستند که به وسیله مکانیزم جامعه پذیری از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند. جامعه پذیری، مکانیزم مهمی است که ارزش های حاکم بر جامعه را در انسان ها نهادینه می کند. درونی کردن یا نهادینه سازی در فرآیند جامعه پذیری از طریق نهادهای مختلف اجتماعی صورت می پذیرد که یکی از آن ها آموزش و پرورش می باشد. در این فرآیند، افراد جامعه بدون احساس فشار و اجبار، از سر میل و رغبت ارزش های اجتماعی را پذیرفته و با آن هم نوایی می کنند (رستمی، عرفانی، 1389: 168).
یکی از ارزش های اساسی جوامع اسلامی، فرهنگ ایثار و شهادت است. فرهنگ ایثار و شهادت، به عنوان یکی از غنی ترین گنجینه های فرهنگ اسلامی، می تواند موتور محرکه پیشرفت دنیوی، اخلاقی، اخروی و … جامعه و همچنین پشتوانه عظیم حفظ و حراست از اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران باشد (چراغی، اسلام پناه، 1389: 102).
از سوی دیگر، با توجه به این که مهم ترین سرمایه هر ملت، جوانان آن کشور هستند و طرز فکر، نگرش، رفتار و روحیه نوجوانان و جوانان هر مرز و بوم تعیین کننده خط مشی آتی کشور خواهد بود، نوجوان و جوان اگر پایه های فکری مستحکم و صحیحی داشته باشد، در آینده تبدیل به فردی مفید خواهد شد و بالعکس اگر از پایه های سست فکری و عقاید و فرهنگ غلط پیروی کند، به فردی متزلزل، بی هویت و سربار جامعه مبدل خواهد شد. در دنیای معاصر که دشمنان با تهاجم فرهنگی و در عرصه جنگ نرم هر روز سعی دارند به ترفندی جوانان را از باورهای ارزشی خود دور سازند، آنان را بی هویت کنند و پیرو فرهنگ غرب نمایند، تربیت فرزندان در پرتو فرهنگ ایثار و شهادت می تواند ضامن رشد و تعالی اخلاقی و معنوی آنان و بهترین و قوی ترین مکانیزم در این راستا باشد. بنابراین انتقال این ارزش ها به نسل
جدید از اهمیت بسزایی برخوردار است و نخستین راه در انتقال و نهادینه سازی این فرهنگ، تعلیم و تربیت می باشد (سعیدمنش، الهی، 1389: 186).
فرهنگ ایثار و شهادت با اثرگذاری بر فضای فکری و ذهنی جوانان، باعث می شود دو نسل قدیم و جدید درک مشترکی از جامعه و نیز فلسفه زندگی پیدا نمایند. همچنین این فرهنگ متعالی باید بازتولید شود، در غیر این صورت محدود شده و کاربرد آن در عصر حاضر و آینده کمتر خواهد شد. اما اگر در این بازتولید، فرهنگ سازی مطلوبی صورت گیرد و بستر مناسبی برای نهادینه سازی آن فراهم شود، از طرفی فرهنگ ایثار و شهادت را به نسل امروز منتقل کرده ایم و مناسبات نسلی را برقرار نموده ایم و از طرفی دیگر، فرهنگ نوینی از ارزش های ایثار و شهادت را تضمین نموده ایم. از این رو نظام تعلیم و تربیت رسمی کشور، بایستی شکوفایی و پرورش این عناصر بنیادین را سرلوحه اهداف و برنامه های خود قرار دهد (شاهین، چشمه سهرابی، 1387: 423).
با عنایت به موارد فوق، از جمله اهدافی که می توان برای آموزش و پرورش برشمرد، رشد فضایل اخلاقی دانش آموزان بر پایه تعالیم اسلام است. مدرسه وظیفه آماده کردن نسل جدید را برای جامعه امروز برعهده دارد. امروزه بسیاری از افراد در رویارویی با مسائل زندگی، فاقد توانایی های لازم و اساسی هستند و همین امر آنان را در مواجهه با مسائل و مشکلات روزمره آسیب پذیر نموده است. نوجوانان و جوانان برای مقابله با فشارهای موقعیت های مختلف به کارکردهایی نیاز دارند که آنان را در کسب این توانایی ها تجهیز نماید، لذا می توان با تأکید بر فرهنگ ایثار و شهادت، فرصت هایی را برای رشد اخلاقی دانش آموزان فراهم نمود تا نوجوانان و جوانان علاوه بر کسب توانایی های خواندن، نوشتن، حساب کردن و … مفاهیم این فرهنگ را فرا بگیرند و در خود نهادینه سازند تا با بهره گیری از آن در زندگی خود، توان ایستادگی و مقابله با مسائل را دارا باشند (جمشیدیان و همکاران، 1387: 294).
معمولاً با دو رویکرد می توان به طرح موضوع فرهنگ ایثار و شهادت در نظام آموزشی پرداخت. نگاه اول آن است که هدف نظام آموزشی، آشنا کردن دانش آموزان با مفهوم، ابعاد و مصادیق مقوله مذکور است. به بیان دیگر شناخت فرهنگ ایثار و شهادت موضوعیت دارد. در نگاه دوم، هدف از طرح این مقوله در نظام آموزشی، نایل ساختن دانش آموزان به مجموعه ای از فضائل اخلاقی و نهادینه سازی این فرهنگ در مدارس و دانش آموزان است. با پذیرش نگاه دوم، طرح موضوع فرهنگ ایثار و شهادت به مثابه ابزاری است که می تواند به تحقق اهداف نظام آموزشی یاری رساند (هاونگی، 1389: 398 – 397).
[1]. Values
[2]. Culture
[3]. Beliefs
[4]. Socialization
[5]. Internalize
[6]. Institutionalizing
[7]. Process
[8]. Sacrifice & Martyrdom Culture
[9]. Reproduction
[10]. Approach
***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
در دنیای متغیر کنونی بسیاری از سازمانها بدنبال راه هایی هستند تا از طریق آن به مزیت رقابتی دست یابند و خدمات و محصولات خود را از دیگران متمایز سازند. یکی از استراتژیهای موجود برای دستیابی به این مهم، ارائه خدمات با کیفیت است (عامریون و همکاران، 1391). بهبود کیفیت خدمات می تواند صرفه جویی در هزینه ها برای سازمان به دنبال داشته باشد (همان منبع) و باعث رضایت مشتری گردد.
اكثر سازمانها با انتخاب شاخص رضایت مشتری به عنوان یک معیار كلیدی، از طریق ارزیابی كیفیت خدمات خود به دنبال بهبود رضایت مشتری و در نتیجه بقا و دوام خود هستند كیفیت خدمات نوعی قضاوت است كه مشتریان بر اساس ادراک خود پس از فرایند دریافت خدمت انجام میدهند. بر این اساس آنان انتظارات خود را با ادراک خود از خدمات دریافت شده مقایسه میكنند. كیفیت خدمات مقایسه آنچه مشتری احساس میكند كه باید باشد )انتظارات( با آنچه كه دریافت داشته است (ادراكات) میباشد. اگر انتظارات بیش از ادراكات باشد، از دید مشتری كیفیت خدمات دریافت شده كمتر است و نارضایتی وی را به دنبال دارد (عجم و همکاران، 1392).
مشكل كیفیت خدمات، بیشتر در سازمانهایی به وجود می آید كه بر شناخت و برآوردن نیازها و خواسته های
مشتریان تمركز نمی كنند. باید سازمان خدماتی، خود را جای مشتریانش بگذارد و سیاستهای خودش را براساس دیدگاه آنان بنا نهد. عدم ارتباط مستقیم با مشتری، در نهایت سبب می شود عملكرد خدمت نتواند پاسخگوی انتظارات مشتریان باشد و در نتیجه میان مشتریان در زمینه ارائه ی كیفیت خدمات اختلاف نظر ایجاد می شود (غلامی و همکاران، 1390).
از طرفی شدت گرفتن رقابت در شرایط فعلی، عرضه کنندگان خدمات ورزشی را بر آن می دارد تا رویدادهای حیاتی و تأثیر آنها بر رفتار مشتری را بررسی کنند. شناخت انتظارات مشتریان و سطوح این انتظارات از سازمان های ورزشی، به بازاریابان خدمات اجازه می دهد تا تعیین کنند آیا خدمات ارائه شده سطح قابل قبولی از کیفیت را دارایند (سیدجوادین و همکاران، 1389).
در گذشته سید جوادین و همکاران (1389) تأثیر کیفیت خدمات بر وفاداری ورزشی، سجادی و همکاران (1390) مقایسه کیفیت خدمات در باشگاههای دولتی و خصوصی، سید عامری و همکاران (1391) رابطه کیفیت خدمات با رضایت مندی و وفاداری مشتریان اماکن ورزشی بررسی نموده اند. همچنین کاووسی وهمکاران (1392)، غلامی و همکاران (1390)، آقاملایی و همکاران (1387)، رنجبر و همکاران (1389)، لیم و تانگ[1] (2000) به بررسی تحلیل شکاف کیفیت خدمت پرداخته اند که تمامی آنها در مراکز درمانی و بیمارستانی این شکاف را بررسی نموده اند. برخی مطالعات نیز در رابطه با شکاف کیفیت خدمات در مراکز اموزشی و دانشگاهها یافت شد اما مطالعاتی که این شکاف را در خدمات ورزشی بررسی کرده باشند، خیلی محدود انجام شده است
در این راستا در این تحقیق به دنبال شناسایی شکاف انتظارات و ادراکات خدماتی در بین مشتریان اداره ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد می باشیم. بنابراین در این فصل به کلیات تحقیق شامل بیان موضوع، اهداف، فرضیات و محدودیت ها می پردازیم.
انسان بدون توانایی حرفزدن، نوشتن، خواندن و انجام مهارتهای پیچیده ورزشی، موجود نسبتاً سادهای دیده میشود. بنابراین به دلیل اهمیتی که یادگیری در زندگی انسان دارد، محققانی که برای درک قوانین یادگیری تلاش میکنند با سوالات مختلفی روبرو میشوند که با روشهای معین علمی به دنبال یافتن پاسخ به این سوالات هستند. از اینرو هدف همه این علوم، یافتن روشهای بهتری در امر یادگیری انسان میباشد.
علم ورزش و تربیت بدنی حیطهای از علم است که تنها مخصوص یک قشر خاص از جامعه نمیشود بلکه کودکان، نوجوانان و حتی سالمندان با این حیطه از علم در ارتباط هستند. ورزش و علوم ورزشی ابعاد مختلفی دارند از جمله بعد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و غیره که هر بعد ورزش اهداف خاص خود را دارد و یادگیری مهارتهای ورزشی موضوعی است که در این ابعاد مشترک است و از هر بعد که به ورزش بنگریم با یادگیری مهارت حرکتی مواجه خواهیم شد، که امروز به شکل پدیدهای فراگیر درآمده است. این واقعیت که ما میتوانیم دانش و مهارت جدیدی بیاموزیم، علاقه دانشمندان را به شیوههای یادگیری و عوامل مهم در سودبردن از تجربیات دیگران و طراحی برنامههای آموزشی جلب کردهاست (اشمیت[1] ،1997).
سالهای زیادی است که دانشمندان و مربیان برای عوامل تعیینکننده و اثرگذار بر اجرای مهارتها و حرکات ماهرانه تلاش میکنند. کسانی که با آموزش مهارتهای حرکتی سروکار دارند، میدانند که یادگیری این مهارتها بدون تمرین امکانپذیر نیست. ارتقاء کارایی مردم بهطور عام و دانشآموزان و ورزشکاران بهطور خاص در امر یادگیری مهارتهای حرکتی موردعلاقه مربیان و معلمین تربیت بدنی و علوم ورزشی میباشد. از سوی دیگر برنامههای فشرده در مدارس و پیبردن به اهمیت هر چه بیشتر مهارتهای حرکتی در زندگی روزمره و متعاقب آن محدودیتهای زمانی، دانشمندان را به شیوههای یادگیری و عوامل مهم در سودبردن هرچه بشتر از تمرین و طراحی برنامههای آموزشی جلب کردهاست(عیدی علیجانی، 1371).
دانشمندان رفتارحرکتی با احساس چنین نیازی پس از سالها تحقیق اقدام به ارائه نظریههایی نمودند که از جمله آنها نظریه حلقه بسته و بهدنبال آن نظریه طرحواره سرآغاز تحقیقات مبنی بر نظریه یادگیری حرکتی محسوب میشوند (آدامز[2] 1973 ، اشمیت[3] 1975 ). یکی از ویژگیهای نظریههای یادگیری حرکتی، تأکید آنها بر سودمندی تغییرپذیری تمرین[4] است. تغییرپذیری در این نظریهها، به تنوع ویژگیهای
زمینهای گفته میشود که شاگرد هنگام تمرین مهارت تجربه میکند، برای مثال یکی از پیشبینیهای کلیدی در نظریه طرحواره این است که اجرای موفقیتآمیز یک مهارت، به مقدار تغییرپذیری تمرین بستگی دارد (اشمیت، 1975).
از آنجاییکه شاگرد هنگام تمرین نیازمند است که تغییرات را در ویژگیهای تنظیمی و غیرتنظیمی تجربه کند (جنتایل [5] 1972،1978)، یکی از عوامل تاثیرگذار بر یادگیری، مقدار تغییرپذیری در توالی تمرین است. از جهتی، این موضوع روشن است که بیشتر تحقیقات مربوط به تغییرپذیری تمرین بهمنظور ارزیابی پیشبینیهای معین نظریه طرحواره انجام شدهاند(اشمیت، 1975).
یکی از راههای برنامهریزی تمرین متغیر، بهکار بردن پدیدهای بهنام اثر تداخل زمینهای بهعنوان تداخل در عملکرد و یادگیری تعریف میشود که از تمرینکردن یک تکلیف در زمینه تکالیف دیگر به وجود میآید(اشمیت و لی[6] 2005).
این مقدار از تداخل زمینهای روی یک پیوستار قرار دارد که در آن از تمرین مسدود بهعنوان تداخل کم و از تمرین تصادفی بهعنوان تداخل زیاد یاد شدهاست (مگیل[7] 2007). در تمرین تصادفی ما با تداخل زیادی مواجه خواهیم شد که این تداخل بالا به اجرای ضعیف در مرحله اکتساب و اجرای قوی در مرحله یادداری و انتقال منجر خواهد شد، درحالیکه در تمرین مسدود اجرای خوب در مرحله اکتساب و اجرای ضعیف در مرحله یادداری و انتقال خواهیم داشت (اشمیت[8]، 2005).
بهمنظور تفسیر اثر تداخل زمینهای فرضیههای مختلفی ارائه شدهاست که از مهمترین آنها میتوان به فرضیه بسط[9]، بازسازی طرح عمل[10] و تداخل پسگستر[11] اشاره کرد. طبق فرضیه بسط تداخل ایجاد شده در اثر تمرین تصادفی منجر به غنیتر شدن بازنمایی میشود، درحالیکه در شرایط مسدود رمزگذاری ضعیفتر میشود( لی[12]، 2005 ).
فرضیه بازسازی طرح عمل عبارت است از طراحی عمل یک تکلیف خاص از طریق تلاشهای مداخلهگر که در طی برنامه تمرین تصادفی فراموش میشود و فرد مجبور است بازسازی مبسوطتری برای ایجاد طرح عمل به منظور اجراهای بعدی بکار گیرد، ولی در برنامههای مسدود این تکالیف فراموش نمیشوند (لی، 2005 ).
فرضیه بازداری پسگستر یعنی اثر مداخلهگر یک تکلیف بر تکلیفی که قبلاً آموخته شدهاست این نظریه به جای سودمندی برنامههای تمرین تصادفی به زیانهای برنامه مسدود تمرکز دارد. در جمعبندی، تحقیقات بیشتری در زمینه برنامهریزی تمرین موردنیاز است (لی، 2005).
تکلیف حرکتی براساس تعریف تکلیف بر مبنای برنامه حرکتی تعمیمیافته و پارامترآموزی نیز در مبحث تداخل زمینهای موردتوجه قرار گرفتهاست. تداخل زمینهای در شرایطیکه برنامه حرکتی تعمیمیافته تغییر نماید، مشاهده میشود (مگیل و همکاران[13]، 1990 ).
محققان یافتههای متناقض را به ماهیت تکلیف نسبت میدهند از اینرو تکالیفی که از برنامه حرکتی متفاوت استفاده میکنند، نسبت به سایر تکالیف با تداخل زمینهای بیشتری مواجه میشود و پردازش فعالانهتری از مجری ایجاد میشود. ولی این اثر در تکالیفی که از برنامه یکسان برخوردارند، کمتر مشاهده میشود (مگیل و همکاران[14] 1990).
در سالهای اخیر تلاش برای روشنشدن یک روش ایدهال تمرین و استفاده از نتایج بالقوه آن با هدف کاهش اثر منفی آن در مقیاس وسیعی موردمطالعه قرار گرفتهاست. درحالیکه باتوجه به تفاوت نوع تکلیف، سطح مهارت آزمودنیها، تعداد کوشش اکتساب و شرایط پیگیری و محدودشدن سنجشها در اثر مدت زمان طرح تحقیقاتی، بهندرت میتوان یک نتیجه کلی در مورد آرایش تمرین بهدست آورد و بعضاً نتایج متضادی گزارش میشود. مگیل و هال توضیحاتی ارائه دادند که برخی از یافتههای ضعیف در مورد اثر تداخل زمینهای را توجیه میکرد، آنها دشواری تکلیف برای مبتدیان را اثر نتیجهبخشی تداخل زمینهای میدانستند. علاوه براین، آنها به این گفته اشاره داشتند که افراد مبتدی با انجام تمرینات قالبی و متعاقب آن ادامه تمرینات بهصورت تصادفی به یادگیری موثرتری در تکلیف دست مییابند (مگیل و هال[15]، 1990). این یافتهها در تحقیقات قبلی نیز مورد حمایت قرار گرفتهبود. سطوح بالایی از تداخل زمینهای برای یادگیرنده مبتدی که در اوایل تمرین قرار دارد، مشکلاتی در جهت یادگیری ایجاد خواهدکرد (گود و ویف[16] 1988، شیا و همکاران[17]، 1983). براین اساس، در تحقیقی که به بررسی روشهای تمرینی مسدود، تصادفی و فزاینده نظامدار[18] بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت پرتاب توپ گلف پرداختهشد، نتایج نشانداد؛ آزمودنیهایی که در طول تمرین بهصورت تدریجی تداخل زمینهای را بالا میبردند(گروه فزاینده نظامدار)، دارای اجرای بهتری در آزمون یادداری و انتقال نسبت به گروههای تمرینی تصادفی و مسدود بودند( پورتر و مگیل[19]، 2007).
همانگونه که ذکر شد یکی از آرایشهای تمرینی که به تازگی در ادبیات یادگیری حرکتی مورد بررسی واقع شدهاست، تداخل زمینهای فزاینده نظامدار میباشد که به افزایش تدریجی تداخل زمینهای در طول تمرین اشاره دارد. باتوجه به اینکه پژوهشهای کمی در این زمینه از آرایش تمرین صورت گرفته، در همین راستا محقق سعی دارد تا به بررسی این نوع تداخل زمینهای پرداخته و میزان اثربخشی این آرایش تمرینی را با آرایشهای تمرینی مسدود و تصادفی در یادگیری برنامه حرکتی در افراد کمتوان ذهنی مقایسه کند.
یکی از سازگاری های مهم فیزیولوژیک پس از فعالیت بدنی، سازگاری هورمونی است. پاسخ هورمونی به فعالیت بدنی تابع شدت، مدت ونوع برنامه تمرینی است(1). تمرین مقاومتی ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑـﺮ روی ﻏﻠﻈﺖ ﻫﻮرﻣﻮن و ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎی عملکردی ﺑﮕﺬارد. اﮔﺮ ﭼﻪ اﻫﻤّﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺴﻴﺎری از اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ، اﻣﺎ در واقع پاسخ اﻳـﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ورزﺷﻲ، دارای اﻫﻤﻴﺖ بسیاری اﺳﺖ، همچنین از این تمرین مقاومتی به عنوان ﻣﺤﺮك اﺻﻠﻲ ﺑﺮای اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺎد غلظت ﻫﻮرﻣﻮنﻫﺎ یاد شده است(2، 7).
امّا از آنجا که مشخصه تمرین مقاومتی ایجاد محیطی حاد برای پاسخهای فیزیولوژیکی از جمله پاسخ هورمونی بوده که نقش حیاتی در فرآیند تغییر و تبدیل سلولهای پروتئینی تارچهای ایفا میکنند و عوامل ﻫﻮرﻣﻮنی جزو اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺮﮐﻠﯿﮥ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی تنظیم رشد هستند(18،17،8) و به همراه ترشح هورمونهای آنابولیک اثرات فیزیولوژیکی مهمی خصوصاً برای مردان جوان وجود دارد، لذا روشهای مختلفی برای افزایش تعامل بین فعالیتهای مقاومتی و غدد درون ریز مورد مطالعه قرارگرفته است(1۰،9). در این بین مد نظر قرار دادن دستکاری متغیرات تمرینی نظیر: حجم، شدت، استراحت بین دورها و… توانسته بر اثر پاسخ هورمونی، در چرخه واکنش پذیری سبب سازگاری بزرگ سنتز پروتئین شود(18،17،16،11). امّا با این وجود که روشن است طراحی برنامههای ویژه سبب پاسخ متفاوت هورمونی میشود، مشخص نیست تا چه اندازه اختلاف پاسخ هورمونی در مداخله حاد تمرین مقاومتی پس از یک دوره تمرین رخ میدهد(۱3). گفته شده ترکیب نوع تمرینات توانسته تعادل آنابولیک و کاتابولیک هورمونها را تغییر دهد(1)، بنابراین به نظر میرسد، شیوههای تمرینی متنوع بتواند حقایق بسیاری درباره ماهّیت انواع تمرین مقاومتی آشکار کند. با این تفاسیر ارائه شده و ضمن اینکه پروتکلهای تمرین علمی میتواند در بهینه سازی و پاسخ مطلوب فرآیندهای رشد ورزشکاران و مربیان را یاری کند(۱۷،۱۴،۱۵،۹) ما در پی بررسی تأثیر ترتیب بکارگیری حرکات مشخص در تمرین مقاومتی بر پاسخ هورمون تستوسترون و مقدار تغییرات عملکردی انجام شده با دستورالعمل تجویز پروتکل تمرینی مقاومتی به صورت سنتی و منتخب هستیم.
از دیرباز انسان را موجودی اجتماعی تعریف کردهاند. انسان همواره به شكل اجتماعی زیسته است و تا آنجا كه تحقیقات باستانشناسی نیز تأیید میکند، در هیچ دورانی بشر بهصورت انفرادی زندگی نكرده است. استاد مطهری منشأ زندگی اجتماعی انسان را امری طبیعی و فطری دانسته و مینویسد: «اجتماعی بودن یك غایت كلی و عمومی است كه طبیعت انسان بالفطره بهسوی او روان است.» بسیاری از اندیشمندان نیز بر این اعتقادند كه اجتماعی زیستن انسان از طبیعت او سرچشمه میگیرد و طبق نظریهی معروف ارسطو «الانسان مدنی بالطبع» انسان طبعاً اجتماعی است. انسان موجودی اجتماعی است كه این اجتماعی بودن ریشه در ذات و سرشت و فطرت انسان دارد و همانگونه كه انسانهای سالم و متعادل، زیبایی و پاكی و … را دوست دارند بهسوی جامعه نیز گرایش و میل دارند. ابونصر محمد فارابی نیز به این مسئله پرداخته است و او نیز انسان را ذاتاً مدنی الطبع میداند، یعنی اینکه نیاز به زندگی اجتماعی و تشكیل جامعه، در ذات و سرشت انسانها نهفته است. بنابراین تشكیل جامعه برای انسان یك امر ضروری است. برای آنكه انسان بدون زندگی و همكاری اجتماعی نمیتواند به بلوغ و مراتب كمال دست یابد. پس علاوه بر فیلسوفی مانند ارسطو كه انسان را بالطبع اجتماعی میداند، دانشمند و عالم اجتماعی (فارابی) نیز به این مسئله اشاره دارد ضمن اینکه او به «نیاز» نیز بهعنوان عامل دیگر برای گرایش انسان به زندگی اجتماعی توجه دارد.
این عامل محدودکننده البته درست است ولی نباید از یاد برد که این خصوصیت فقط به انسان تعلق ندارد. برخی از انواع عالی حیوانات بهطور جمعی زندگی میکنند (مانند مورچهها و زنبورها) آنچه انسان را از این حیوانات متمایز میکند درواقع رفتار اجتماعی و فرا اجتماعی[1] اوست که شکلهای متنوعی به خود میگیرد.
رفتار فرا اجتماعی رفتار داوطلبانه خیرخواهانه بهمنظور سود رساندن به دیگران است (1) و متضمن کنش متقابل دو یا چند انسان و کمکرسانی است.
مردم غالباً در فعالیتهایی شرکت میکنند که به قیمت هزینه گذاشتن بر دوش خودشان به دیگران یاری و منفعت میرسانند. آنها داوطلب میشوند، به غریبهها کمک میکنند، رأی میدهند به سازمانهای سیاسی یا خیریه کمک میکنند، خون اهدا میکنند، به گروههای امداد میپیوندند و چیزهای دیگری که زندگی خود را برای غریبهها قربانی میکنند. بسیاری از پژوهشها تأیید میکنند که قسمت زیادی از مردم در این امور فعالیت میکنند (2).
رفتار فرا اجتماعی اهمیت بسیاری زیادی در افزایش عملکرد تیمهای ورزشی دارد و رفتارهای فرا اجتماعی ستارگان تیمهای ورزشی موجب بهبود عملکرد تیمهای ورزشی شده است مانند بهبود ضربه پنالتی که میتواند به اثرات افزایش سطوح اوکسی توسین و اثرات رفتاری وابسته به آن تفسیر شود (3). این گفته شاهدی برای استفاده عملکردی از رفتار فرا اجتماعی برای همهگیر کردن و گسترش عواطف انسانی در ورزش بهمنظور افزایش عملکرد است.
تحقیقات عصبی-علمی نشان دادهاند که تعاملات اجتماعی مثبت مانند بخشش (4) و اعتماد (5)، رابطه معناداری با هورمون اوکسی توسین[2] دارند. اوکسیتوسین (OT) هورمونی است که در هیپوتالاموس ساخته و از ناحیه هیپوفیز خلفی ترشح میشود و در زمان زایمان به حد قابلتوجهی افزایش مییابد و موجب انقباضات عضله رحم میشود. همچین نقش مهمی را دوران شیردهی بر عهده دارد (6).
در انسانها سطح پلاسمای اوکسی توسین بستگی به نوع شرایط و حالات بیماری شامل تماس گرم، روابط اجتماعی، اعتماد و اعتماد متقابل، فشارهای ذهنی، اضطراب و پاسخهای هورمونی، پاسخهای جنسی مرد یا زن، اختلالات وضعی، شیزوفرنی و توهم دارد (7). اوکسی توسین همراه با کاهش استرس، افزایش گروه پذیری است و همچنین بر حافظه و شناخت اجتماعی تأثیر میگذارد. بهطورکلی تحقیقات حیوانی نشان دادهاند که اوکسی توسین تأثیرات بیشماری بر روی رفتار اجتماعی، استرس و شناخت میگذارد (8). در دهه گذشته میلادی یک افزایش چهار برابری در تحقیقات چاپشده در مورد تأثیرات اوکسی توسین بر روی شناخت اجتماعی و رفتار فرا اجتماعی در انسانها مشاهدهشده است (9).
در دهه گذشته افزایش زیادی در تحقیقات انتشاریافته درزمینه اثرات اوکسی توسین بر شناخت اجتماعی و رفتار فرا اجتماعی به چاپ رسیده است (10،11).