وبلاگ

بیماری­های عروق كرونر[1]، مهمترین اختلال قلبی­ عروقی و یك مشكل مهم بهداشتی در كشورهای در حال توسعه و توسعه یافته می­باشد. به طوری كه در شروع قرن بیستم، اختلال قلبی و عروقی كمتر از 10% كل مرگ و میر در جهان را شامل می­شد. این در حالی است كه در اواخر این قرن، بیماری قلبی نزدیك به نیمی از كل مرگ و میر كشورهای پیشرفته و حدود 25% كشورهای در حال توسعه را شامل می­شود. پیش بینی می­شود كه در سال 2020 نزدیك به 25 میلیون مرگ ناشی از اختلال قلبی وعروقی در سال رخ دهد. بر این اساس از هر سه مورد مرگ، یك مورد آن به علت اختلال قلبی و عروقی خواهد بود(1).

 

امروزه استفاده از تكنیك جراحی قلب باز، یكی از روش­های مؤثر و با ارزش در درمان بسیاری از بیماری­های قلبی به شمار می­رود(2). از سال 1994 تا 2002 در اسكاتلند، میزان جراحی بای پس شریان كرونر از 2380 مورد به 2660 مورد و میزان آنژیوپلاستی كرونری از 680 مورد به 2559 مورد و میزان آنژیوگرافی از 8220 مورد به 10925 مورد در سال 2002 رسیده است. هم چنین در سال 2000 حدود 24728 مورد جراحی بای پس و 28133 مورد آنژیوپلاستی و دیگر روش­های مداخله كرونری در بریتانیا انجام شد. (3 ).

 

بیماری قلبی و عروقی در سال 2000 در ایالات متحده­، 4/39 % همه­ی مرگ­ها یا به عبارتی یك مرگ از هر 5/2 مرگ را به خود اختصاص داده است. از سال 2000 – 1990 میزان مرگ و میر ناشی از بیماران قلبی و عروقی، 5/2 % افزایش داشته است. كاهش میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری به طور قابل ملاحظه­ای باعث بهبودی در امید به زندگی می­شود. طبق گزارش انجمن قلب بریتانیا در سال 2009 بیش از یک سوم مرگ و میرها در بریتـانیا، به علت بیماریهای سیستم قلبی و عروقی می­باشد و سالانه تقریبا حدود198000 مرگ رخ می­دهد(4).

 

بر اساس آمارهای موجود در سطح جهان، بیماری­های قلبی و عروقی 1% كل مرگ و میرهای سنین كمتر از 35 سال، 3/1 مرگ­های سنین 45 – 35 سال و 4/3 علل مرگ و میر در كشورهای پیشرفته را به خود اختصاص داده است. حدود 4/1 مرگ و میر در كشور ما ناشی از اختلال قلبی و عروقی است. آمار استخراج شده از واحد انفورماتیك سازمان بهشت زهرا در نیمه اول سال 79 نشان می­دهد كه حدود 20% از كل فوت شدگان به علت مشكل قلبی و عروقی بوده است ( 5).

 

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی در مارس 2002 ( فروردین 81 ) 22% علل مرگ و میر در دنیا و 35% علل مرگ و میر در ایران ( 91 هزار نفر ) ناشی از بیماری­های قلبی و عروقی است (3).

 

بیماری عروق كرونر به معنی یك نوع نارسایی در عروق كرونر قلب می­باشد كه این نارسایی نهایتاً منجر به كاهش و اختلال در جریان خون میوكارد قلب می­شود و توفق دایمی جریان خون میوكارد باعث اختلال در عمل عضله ونكروز آن می­گردد (6).

 

آترواسكلروز شامل تجمع موضعی لیپید و فیبروز در داخل شریان­های كرونر می­باشد كه باعث تنگی و انسداد شریان می­شود كه نتیجه آن كاهش جریان خون میوكارد است. بیماری­های ایسكمیك قلب كه به علت عدم تعادل بین جریان خون وارده و میزان تقاضای میوكارد رخ می­دهد وابسته به پیشرفت آترواسكلروز و میزان انسداد عروق كرونر می­باشد.

 

جراحی بای پس عروق كرونر ، پروسه­ای است كه در آن پیوندهایی برای هدایت جریان خون اطراف پلاك­ها در شریان كرونر ، انجام می­ شود. این پروسه هنگامی به كار می­رود كه شریان به طور اساسی باریك یا مسدود شود یا یك لخته خون در مناطق باریك قرار گیرد. جراحان با برداشتن قطعه كوچك از وریدی كه معمولاً از پا یا قفسه سینه شده و اتصال آن به آئورت و ماهیچه قلب گذرگاه فرعی ایجاد می­كنند این مجرای فرعی دوباره جریان خون را به قلب برقرار می­كند. هدف اصلی جراحی بای پس عروق كرونر، تسكین آنژین و افزایش امید به زندگی است. جراحی بای پس عروق كرونر یك استاندارد طلایی برای درمان بیماران مبتلا به شریان كرونر برای حداقل 25 سال است. بر اساس بسیاری از یافته­ها، عمل جراحی بای پس شاخص­های عمده كیفیت زندگی را در بیماران افزایش می­دهد .این نوع جراحی در بیمارانی كه آنژین ناپایدار و تنگی بیش از 60% در شریان كرونر چپ ، یا انسداد سه رگ بیش از 50 % دارند، كاربرد دارد(8،7).

 

2-1- تعریف مسأله و ضرورت انجام پژوهش

 

با شهری شدن دنیای در حال توسعه، میزان شیوع بیماری­های قلبی و عروقی و مرگ و میر ناشی از آن در حال افزایش است. تخمین زده شده که تا سال 2020 شایعترین علت مرگ در سطح جهان بیماری­های قلبی وعروقی خواهد بود(1). بیماری­های قلبی عروقی، یکی از بیماری­ هایی است که شرایط عمومی آن منجر به عدم اتکا به خود و کاهش کیفیت زندگی در افراد مبتلا می­شود. اضطراب، افسردگی، فقدان علاقه به محیط و اقدام­های اجتماعی ، مشکلات جنسی و اختلالات خواب از ویژگی­های بیماران قلبی و عروقی می­باشد که باعث كاهش کیفیت زندگی در بیماران قلبی می­شود(9).

پولاسكی و تارتو[1] (1999) بیان می­كنند كه مدد جویان مبتلا به یك بیماری مزمن یا ناتوانی باید برای پیشگیری از ناتوانی­، حفظ توانایی عملكردی و یا به دست آوردن مجدد این توانایی، در برنامه­های توانبخشی شركت كنند. توانبخشی فرآیند یادگیری زندگی همراه با بیماری­ های مزمن یا وضعیت­های ناتوان كننده است و هدف از توانبـخشی، برگشت مددجو در بالاترین حد ممـكن از توانـایی فیـزیكی، ذهنی، اجتماعی و شغلی می­باشد (10) .

 

 

امروزه یكی از روش­های معمول برای بهبود كیفیت زندگی به خصوص در بیماری های مزمن همچون بیماری های قلبی توانبخشی است(11). توانبخشی قلبی فعالیتی چند رشته­ای با هدف تسهیل و بهبودی جسمی، روانشناختی و هیجانی به منظور توانمند سازی مددجویان در رسیدن به سطوح بالاتر سلامتی است. این امر از طریق ورزش، آرامسازی و آموزش بهداشت در عرصه بیمارستان و جامعه عملی می­گردد. شواهد نشان دهنده اثر بخشی برنامه­های توانبخشی قلبی بوده، به طوری كه موجبات كاهش 27 درصدی مرگ و میر بعد از سكته قلبی را فراهم می­آورد. توانبخشی قلبی شامل فعالیت های همچون ارزیابی جامع پزشكی، ورزش، تعدیل عوامل خطرساز، آموزش، مشاوره و تغییر رفتار مددجوست(12).

 

شواهد علمی نشان می­دهد که برنامه توانبخشی قلب از نظر کلینیکی روش مفیدی برای تعدیل فاکتورهای خطر ساز قلبی و کاهش فشارهای روانی بعد از سکته قلبی می­باشد، همچنین این برنامه­ها می­تواند باعث کاهش اضطراب و افسردگی در بیماران قلبی شود (13).

 

این برنامه­ ها موجب تاثیرات بالینی مثبت از جمله كاهش مرگ و میر، عوامل خطرساز قلبی و رفتارهای غیر بهداشتی را فراهم آورده است. كیفیت زندگی درك شده از سوی این بیماران پارامتر مهمی در ارزشیابی برنامه­های توانبخشی قلبی است كه اثر بخشی این برنامه­ها را نیز اثبات می­كند. كیفیت زندگی وابسته به سلامت بیانگر اثرات عملكردی ناخوشی و برآیندهای آن در بر درك بیمار از جنبه­های جسمی، روانشناختی و اجتماعی زندگی فردی است(14). آندرهیل و وودز ( 2000) نیز اظهار می­دارند: هدف از انجام برنامه ­های توانبخشی قلبی بهبود كیفیت زندگی بیماران قلبی از طریق كاهش عوامل خطرزا و تكرار حادثه قلبی است(15).

 

توان بخشی قلبی می­تواند با مراقبت سلامتی اثر بخش، باعث ارتقاء بهبودی بیماران شود. بیماران ناتوان می­توانند به بهبودی، مراقبت و سلامتی بهتر رسیده و خطرات مرگ و میر در این بیماران کاهش می­یابد. توان بخشی قلبی شامل برنامه­هایی بوده که این برنامه­ها می­توانند به بیـماران در تغییـر عادت­های سبک زندگی­شان کمک کنند. برنامه توان بخشی قلبی شامل تمرین، آموزش، کمک­های پزشکی، توصیه­ های بهبود رفتار و بالا بردن کیفیت زندگی و کاهش اضطراب و افسردگی می­باشد(16).

 

این برنامه ­ها اغلب در بیمارستان با کمک یک تیم پزشکی، دکتر، پرستار و دیگر افراد حرفه­ای در این زمینه انجام می­شود. بسیاری از افراد دریافته­اند که برنامه­ های توان بخشی پس از رهایی از بیمارستان، خیلی کمک کننده بوده و به آنها این اجازه را می­دهد که در یک گروه تمرینی و با کمک­های خاص برای تغییر سبک زندگی تلاش کرده و از این تمرینات لذت ببرند(17).

 

در طول برنامه­های توان بخشی موارد ذیل برای بیمار وجود خواهد داشت:

 

استفاده تمرینی از ترید میل، ارگومتر، ماشین­های پارو زنی، پیاده­روی و بخش­های جاکینگ تحت نظارت پرستار یا دیگر افراد حرفه­ای در این زمینه برای تغییر در علائم و مشکلات خواهد بود. شروع کار به آهستگی بوده و در ادامه به وسیله برنامه تمرینی مطمئن انجام می­پذیرد تا این که تدریجا به بیمار کمک کرده تا شدیدتر و قویتر تمرین کند. نظارت بر ضربان قلب، فشار خون و الکتروکاردیوگرافی بیمار وجود دارد.

 

برنامه ­های توان بخشی شامل برنامه­های جامع از قبیل درمان­های کلینیکی، مدیریت استرس، مشاوره­ های تغذیه­ای، ترک سیگار، مهارت­های آموزشی و تغییر سبک زندگی می­باشد(18).

همچنین نتایج مطالعه تجربی در آمریكا ( 2006 ) توسط بتهال[3] بر روی بیماران قلبی حكایت از این دارد كه گروه آزمون تحت برنامه توانبخشی كوتاه مدت هشت هفته­ای شامل آموزش مددجو و انجام ورزش تحت نظارت كه در بیمارستان انجام می­پذیرفت، نسبت به گروه كنتـرل كه تنها از یك برنـامه ورزشی ساده پیروی می­كردند، از نظر كیفیت زندگی ، ابعاد سلامت و عملكرد روانی از موقعیت بهتری برخوردار بودند(14) .

 

اگرچه یافته ­های مطالعات مختلف گویای این حقیقت است كه بیماران مبتلا به بیماری عروق كرونر از كیفیت زندگی مطلوبی برخوردار نمی­باشند(19) و توانبخشی قلبی از راهكارهای مهم در ارتقاء كیفیت زندگی است، لیكن فقط 30% از بیماران مبتلا به بیماری عروق كرونر قادر به شركت در برنامه­های توانبخشی قلبی در مراكز می­باشند(20). کالکیو و همکاران[4] در بررسی تاثیر برنامه توانبخشی قلبی بر کیفیت زندگی و اضطراب بیماران سکته قلبی دریافتند که برنامه توانبخشی باعث بهبود معناداری در کیفیت زندگی و اضطراب بیماران می­شود(21). درایران در مطالعه خانم محمدی و همکاران در سال 1385 كه بر روی 38 بیمار مبتلا به سکته قلبی (بالاتر از60 سال) تحت توانبخشی قلبی در منزل و آموزش مشروح مراقبت شخصی مشتمل بر ورزش، تدبیر رژیم غذایی، حمایت رونی، مشاوره و سه بار بازدید در منزل انجام گرفت نشان دادند که برنامه توانبخشی در منزل، باعث بهبود معنـاداری در ابعاد جسمی و ­روانی کیفیت زندگی بیماران می­ شود(22).

 

نتایج یک بررسی فرا تحلیلی در سال 2007 نشان داد که برنامه توانبخشی قلبی باعث کاهش مرگ ومیر در بیماران قلبی می­شود (23).

 

بنابراین با توجه به شواهد علمی در خارج و داخل ایران، توانبخشی ورزشی قلب باعث بهبود وضعیت جسمی – روانی، کیفیت زندگی و عوامل خطرزای کرونری می­شود اما با وجود اطلاعات محدود ، تحقیقات درباره اثرات توانبخشی ورزشی قلب در بیماران جراحی شده­ی کرونری در ایران اندک است. بنابراین محقق در نظر دارد که اثرات توان بخشی ورزشی را بر وضعیت جسمی روانی، کیفیت زندگی و عوامل خطرزای کرونری بیماران جراحی شده­ی کرونری بررسی نماید. علی رغم اینکه تمرینات توان بخشی قلبی و بررسی ریسک فاکتورهای عوارض قلبی عروقی سابقه­ای نیم قرن را دارد، اما تا کنون کمتربه پژوهش در توان بخشی قلبی در ایران اهتمام شده است؛به نظر می­رسد که بررسی تمرینات توانبخشی قلبی و تاثیرات آن بر روی کیفیت زندگی، افسردگی و اضطراب در ایران با توجه به تفاوت­های قومی و نژادی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، شغلی و منطقه­ای- جغرافیایی، ضرورت نسبت به انجام این تحقیق حس شده تا از این طریق بتوان به این سوالات پاسخ داد؛ که آیا 12 هفته تمرینات توان بخشی قلبی بهبود فاکتورهای روانی از جمله، کیفیت زندگی، افسردگی و اضطراب بیماران بای پس عروق کرونر ایرانی را به دنبال خواهد داشت؟

 

[1] . Polaski , Tarto

 

[2] . Anderhill ,woods

 

[3] . bethall

 

[4] . kulcu et al

 

[1]. Coronary Artery Disease.

:

 

ورزشکاران پیوسته در جستجوی راهکار‌‌‌های برای بهبود عملکرد ورزشی خود بوده‌اند. یکی از روشهایی که می‌تواند سبب توسعه عملکرد ورزشی شود و ورزشکاران را از لحاظ فیزیکی و روانی برای فعالیت ورزشی آماده ‌کند استفاده از مکمل‌‌های گیاهی است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر مکمل زعفران بر روی فاکتورهای استقامت قلبی_تنفسی در زنان غیر‌‌ورزشکار بود. پس از تکمیل پرسشنامه تندرستی و فعالیت بدنی و اجرای تست یک مایل دویدن، از میان افراد واجد شرایط 14 نفر از دانشجویان دختر غیرفعال دانشگاه محقق (با میانگین سنی 38/1± 7/20 سال و شاخص توده بدنی 8/1±1/21) انتخاب شدند و در 3 مرحله آزمون بروس را بر روی دستگاه نوارگردان متصل به دستگاه تجریه وتحلیل گازهای تنفسی به فاصله یک هفته از یکدیگر اجرا کردند. در این تحقیق آزمودنی‌ها در مرحله اول یک هفته پس از مصرف دارونما و در مرحله دوم یک هفته پس از مصرف روزانه300 میلی‌گرم کلاله گل زعفران تست­ها را اجرا نموده و متغیرهای مورد نظر اندازه‌گیری شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل کوواریانس و تصحیح بونفرونی استفاده شد. نتایج نشان داد که مصرف 300 میلی‌گرم زعفران به مدت یک هفته باعث افزایش معنی‌داری درVO2 ،VO2max ، نبض اکسیژن، زمان واماندگی و کاهش معنی‌دار در فشار خون و ضربان قلب در حالت استراحت شد و همچنین افزایش معنی‌دار در اکسیداسیون چربی و کاهش معنی‌دار مصرف انرژی از کربوهیدارت طی اجرای تست بروس متعاقب مصرف زعفران مشاهده شد و HRDP و ضربان قلب یک دقیقه پس از فعالیت پس مصرف زعفران تغییر معنی داری نداشته است(05/0 p< ). در نتیجه، به نظر می‌رسد مصرف زعفران احتمالا اثر ارگوژنیکی بر عملکرد قلبی_تنفسی دانشجویان دختر غیرفعال دارد و احتمالا تاثیر ارگوژنیكی بارزی در ورزشهای استقامتی خواهد داشت.

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

 

 

امروزه رقابت شدیدی بین ورزشکاران در کشورهای مختلف برای کسب عنوان‌های قهرمانی در بازی‌های المپیک، جهانی و قاره‌ای وجود دارد و تلاش برای بهبود عملکرد ورزشکاران، دانشمندان علوم ورزشی را نیز به فعالیت بیشتر در این بخش واداشته و پژوهش در علوم ورزشی را فزونی بخشیده است. طی سالیان اخیر بررسی مزایا و تأثیرات مثبت و منفی مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای بر عملکرد ورزشی در کانون توجه صاحب‌نظران رشته علوم ورزشی قرار گرفته است. همچنین با توجه به سخت گیری‌های آژانس بین‌المللی ضددوپینگ در مورد مصرف مواد و ترکیبات ممنوعه، توجه محققان و ورزشکاران به مکمل‌های غذایی و ترکیبات گیاهی جلب شده است تا شاید به کمک آنها بتوانند عملکرد ورزشی را بهبود ببخشند و در رقابت های ورزشی نتیجه بهتری کسب کنند.

 

اولین نوشته‌ها در زمینه گیاهان دارویی به حدود 5000 سال پیش به زمان سومری‌ها باز می‌گردد. بنابراین قرن‌هاست که مردم از گیاهان برای بهبود و سلامت خویش استفاده می‌کنند. در طول تاریخ گیاهان به عنوان غذا یا دارو در جهت درمان و یا پیشگیری استفاده شده‌اند (swerdiow, 2000). گیاهان دارویی به دلیل وجود مواد موثر و همراه بودن آنها با مواد دیگر پیوسته از یک حالت تعادل بیولوژیک برخوردار می‌باشد بنابراین مصرف به اندازه آن‌ها در بدن انباشته نشده و اثرات جانبی به بار نمی‌آورد.

 

گیاهان دارویی امروزه به شکل ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفته‌اند و مطالعات زیادی بر روی آنها به منظور تولید داروهای مختلف و جدیداً مکمل‌های غذایی صورت گرفته است که استفاده از برخی از آنها به شکل مکمل باعث بهبود عملکرد ورزشی و برخی تأثیر مثبتی نداشته‌اند. ابراهیم و همکاران (2000) نشان دادند مکمل سیر به دلیل جلوگیری از تجمع پلاکتها و فعال شدن فاکتورهای فیبرینولیز و افزایش سیالیت خون باعث افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی (VO2max) می‌شود. درمطالعه‌ای که بر جینسینگ انجام شد به این نتیجه رسیدند که مصرف روزانه 200 میلی‌گرم مکمل جینسینگ به مدت ٣ هفته در جوانان سالم با توان ورزشی متوسط و رژیم غذایی معمولی اثر قابل توجه و معنی‌داری در افزایش VO2max نداشته است ( jason et al., 1996).

 

1-1- تعریف مسئله

 

استقامت قلبی _تنفسی ضمن اینکه از عوامل مهم تندرستی است یکی از اجزای اصلی آمادگی جسمانی است که سهم بسزایی در افزایش قابلیت‌های ورزشکاران، خصوصاً در ورزش‌های استقامتی دارد. آمادگی قلبی_تنفسی توانایی قلب برای ارسال حجم کافی خون غنی از اکسیژن به سمت عضلات و مصرف هر چه بیشتر آن در حین فعالیت جسمانی است. برای بهبود آمادگی قلبی_تنفسی همراه تمرینات منظم و تغذیه مناسب، استفاده از برخی مکمل‌های مجاز می‌تواند مفید واقع شود. از جمله روش‌های موجود برای افزایش استقامت قلبی _عروقی استفاده از مکمل‌های کربوهیدراتی، مصرف ویتامین‌ها، بارگیری سدیم بی‌کربنات، استروییدهای آنابولیکی، موسیقی، … می‌باشد. علاه بر موارد ذکر شده، استفاده از مکمل‌های گیاهی نیز جهت بهبود استقامت قلبی_تنفسی به علت اثر بخشی مثبت و عوارض کمتر اخیراً مورد توجه زیاد محققین قرار گرفته است. از این گونه گیاهان می‌توان به زعفران، گوارنا، سیر، جینسینگ، جینگوبیولبا، مریم گلی، زیره کوهی و … اشاره کرد.

 

زعفران با نام علمی (Crocus sativus) و نام عمومی (saffron) از خانواده زنبقیان (iridaceas) گیاهی علفی، چند ساله، بدون ساقه که ریشه پیازی دارد و به گل سلامتی، سلطان ادویه ها و طلای سرخ معروف است. کلاله خشک آن به عنوان طعم دهنده و چاشنی غذایی در اکثر کشورهای جهان مصرف می شود.

 

زعفران علاوه بر این که یک چاشنی غذایی پر مصرف است، اثرات فارمالوژیک متعددی نیز دارد و یک دارویی قوی محسوب می‌شود زیرا با مقادیر کم روزانه 100میلی گرم زعفران یا 30 میلی‌گرم پودر عصاره هیدروالکلی زعفران از راه خوراکی در انسان می‌تواند اثرات فارماکولوژیک قابل توجه ایجاد کند (کیان بخت، 2008).

 

عصاره زعفران شامل ترکیبات زیادی از جمله α-کروستین[1]، کروسین­ها که شامل کروسین[2]، دی کروستین[3]، تریکروستین[4]، پیکرو کروستین[5]و سافرانال[6] است. کاروتونوییدهای مانند بتاکاروتن و لیکوپن و گزانتن و ویتامین ها به خصوص ریبوفلاوین و تیامین نیز در زعفران یافت می­شود. کروسین، کروستین و سافرانال مواد موثر اصلی زعفران هستند که فعالیت های فارماکولوژیکی و اثرات درمانی را به آنها نسبت می‌دهند (کیان بخت، 1387).

 

زعفران به علت قدمت طولانی در طب سنتی از ارزش خاصی برخوردار است و به همین جهت نیز مبنای تحقیقات علمی جدید قرار گرفته و خواص آن در تحقیقات فراوانی مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهشهای جدید نشان می‌دهند که زعفران و مواد موثر آن دارای اثرات حفاظت کننده قلب (رضوی و همکاران،1392)، ضدتوموری (Premkumar et al., 2003)، آنتی اکسیدانی(Pham & Cormier, 2000)، تقویت کننده حافظه و یادگیری (abe & Satio, 2000)، ضد درد و ضد التهاب (اربابیان و همکاران، 2009)، ضد تشنج (حسین زاده و طالب‌زاده،2006)، ضد افسردگی (آخوندزاده و همکاران، 2006)، پایین آورنده فشار خون (ایمن شهیدی و همکاران، 2009)، کاهش دهنده قند و چربی خون (Sheng et al., 2006) و افزایش دهنده اکسیژن رسانی به بافتها (Grisolia, 1974)، گشاد کننده برونش (بسکابادی و اصلانی، 2000) و … است. همچنین در طب سنتی ذکر شده است که زعفران قادر است سلامت قلب و عروق را تأمین نماید (رضوی و همکاران، 1392).

 

 

امام قریشی و همکاران در سال (1390) در تحقیقی با عنوان اثر تجویز تحت مزمن عصاره‌های آبی و هیدروالکلی زعفران استهبانات فارسی بر تست شنا در موش سوری نشان دادند که تجویز عصاره آبی و همچنین عصاره الکلی زعفران باعث افزایش زمان شنا کردن در موش سوری گردید و علت آن را اثر ضد افسردگی زعفران و تأثیر آن به سیستم اپی‌نفرین عنوان داشته­اند.

 

در تحقیق فاتحی و همکاران (2006) عصاره اتانولی و آبی زعفران فشار متوسط خون شریانی را در موش صحرایی بیهوش شده کاهش داد که علت آن را تأثیر عصاره زعفران به مقاومت محیطی عروق دانسته اند.

 

نتایج تحقیق بسکابادی و همکاران (2006) نشان داد که زعفران به تراشه جدا شده خوکچه هندی اثر اتساعی نسبتا قوی داشته که قابل مقایسه و حتی بالاتر از تیوفیلین است و سافرانان تا اندازه‌ی مسئول این اثر زعفران بوده است. در مطالعاتی نشان داده شد که کروسین خاصیت ضد آترواسکلروز دارد و مانع از افزایش تری گلیسریدها، LDL، کلسترول در سرم خون می‌شود.

 

نتایج پژوهش معمارباشی و رجبی (1391) که بر روی 24 نفر از دانشجویان غیر فعال دانشگاه محقق انجام شد نشان داد که مصرف 300 میلی گرم سرگل زعفران به مدت ده روز مانع از کاهش حداکثر قدرت ایزوتونیک و ایزومتریک متعاقب یک جلسه فعالیت عضلانی اکسنتریک می‌شود. که دلایل احتمالی این افزایش نیرو را آثار متسع کننده عروق، احتمال خون رسانی بهتر به عضلات و نیز افزایش اکسیژن رسانی بر اثر زدایش رادیکالهای آزاد عضله بر اثر مصرف زعفران دانسته­اند.

 

یافته‌های پژوهشی نشان داد که مصرف مکمل زعفران همراه با فعالیت شدید بدنی باعث افزایش آنزیم سوپراکسایددیسموتاز و کاهش آنزیم کاتالاز می‌شود     (مرادی و همکاران 1390).  

 

سوپر اکساید دیسموتاز و کاتالاز 2 آنزیم هایی هستند که می‌توانند رادیكال آزاد اکسیژن ناشی از زنجیره انتقال الکترون را تجزیه نمایند و مهمترین عملکرد آنها در قلب، برداشت رادیکال آزاد است که از این طریق می توانند به سلامت و عملکرد قلب کمک کنند.

 

با توجه به خواص فوق العاده مفید زعفران و مواد موثره آن و تأثیرات مطلوبی که بر سلامت سیستم قلبی_تنفسی دارد و به دلیل این که هیچ پژوهشی در زمینه تأثیر زعفران بر فاکتورهای استقامت قلبی_تنفسی صورت نگرفته است، تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر مصرف مکمل زعفران بر شاخص‌های استقامت قلبی- تنفسی طراحی و اجرا شده است.

 

2-1- فرضیات تحقیق

 

1- مصرف زعفران بر ضربان قلب پیش آزمون دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

2- مصرف زعفران بر ضربان قلب پس آزمون دختران غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

3- مصرف زعفران برآستانه تهویه (VT) دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

4- مصرف زعفران بر زمان واماندگی دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

5- مصرف زعفران بر فشار خون سیستولیك دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

6- مصرف زعفران بر فشار خون دیاستولیك دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

7- مصرف زعفران برتبادل تنفسی (RER) دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

8- مصرف زعفران برحداکثر اکسیژن مصرفی (VO2MAX) دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی­داری دارد.

 

9- مصرف زعفران بر نقطه شکست ضربان قلب دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

10- مصرف زعفران بر مقادیر حداکثر نبض اکسیژن ((o2pulse دختران جوان غیرفعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

11- مصرف زعفران بر میزان METSحین اجرای تست بروس دختران جوان غیرفعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

12- مصرف زعفران بر میزان اکسیداسیون کربوهیدرات حین اجرای تست بروس دختران جوان غیرفعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

13- مصرف زعفران بر میزان اکسیداسیون چربی حین اجرای تست بروس دختران جوان غیرفعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

3-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

 

موفقیت و پیروزی در رقابت‌ها و فعالیت‌های ورزشی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله تمرین و ویژگی‌های ژنتیکی باشد. تغذیه مناسب و استفاده از مکمل‌های مجاز از جمله عوامل دیگری است که می‌تواند کارایی و عملکرد افراد را تحت تأثیر قرار دهد به عنوان مثال استفاده از کافئین ممکن است باعث افزایش کارایی ورزشکاران استقامتی گردد (دشتی و همکاران، 1387). ورزشکاران تمایل زیادی برای مصرف مکمل‌های که بتوانند انرژی مورد نیاز فعالیت‌های طولانی مدت را تأمین کنند، دارند حال آنکه استفاده از برخی مکمل‌های ورزشی عوارض جانبی برگشت ناپذیری دارند و حتی مصرف برخی مکمل‌های غذایی در ورزشکاران به خصوص در سطوح بالا منجر به دوپینگ ناخواسته می­شود. بنابراین امروزه تحقیقات زیادی به منظور تهیه مکمل‌های ورزشی با بیشترین بازدهی و کمترین عوارض صورت گرفته است. گیاهان دارویی از قدیم به عنوان منابع مهم درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند و امروزه به شکل ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفته است. زعفران در ایران دارای وسعت کشت زیادی است و به عنوان چاشنی و ادویه توسط عموم مردم استفاده می‌شود. دانشمند و پزشک بزرگ (ابوعلی‌سینا) استفاده گیاه زعفران را به عنوان دارو بسیار توصیه کرده است (مرادی وهمکاران، 1391).

 

کروستین که یکی از ترکیبات موجود در زعفران است می‌تواند انتشار اکسیژن را به بافت‌های مختلف افزایش دهد. کروستین در آزمایشات مختلف سرعت انتشار اکسیژن را در پلاسما در عرضه اکسیژن به سلول‌های آندوتلیال مویرگ‌ها در سگهای دچار آسیب تجربی نخاع، گربه‌های دچار آسیب مغزی ناشی از سرما را افزایش داده است (کیان بخت، 2008). همچنین کروستین در موش‌های صحرایی که 40 درصد خونشان را به علت خون‌ریزی از دست داده بودند انتشار اکسیژن، جذب اکسیژن توسط عضلات، اکسیژن مصرفی کل بدن را افزایش داده است (seyde،1986).

 

حسین‌زاده و همکاران (1388) در مطالعات خود اظهار داشتند که تزریق داخل وریدی عصاره آبی کلاله زعفران سبب کاهش فشار خون در موش‌ها می‌شود. همچنین زعفران یک آنتی‌اکسیدان بسیار قوی است که از آسیب سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند. مصرف 6 هفته زعفران به مقدار 100 میلی‌گرم به صورت محلول در شیر منجر به بهبود وضعیت آنتی‌اکسیدانی خون بیماران مبتلا به بیماری کرونر قلبی شده است (verma and bordia, 1998). نتایج تحقیقی که توسط حسین‌زاده و همکاران (1383) انجام شد نشان داد که عصاره الکلی و آبی زعفران زمان بی‌تحرکی را کاهش، مدت زمان شنا کردن را افزایش و زمان بالا رفتن را کاهش می‌دهد.

 

در همین راستا و با توجه به ارزش غذایی زعفران و کاربرد وسیع آن در علوم داروسازی و گزارش‌های موجود در مورد تأثیرات آن به سیستم عصبی، فشار خون، سیستم قلبی‌عروقی و دستگاه تنفسی و همچنین افزایش زمان عملکرد در موشها، حال این تحقیق با هدف پاسخ‌گویی به این پرسش که مصرف زعفران چه تأثیری بر متغیرهای استقامت قلبی تنفسی دارد طراحی و اجرا شده است.

 

1.α- Crocetin

 

2.crocin

 

3.Dicrocin

 

4.tricrocin

 

5.pcrocrocin

 

6.safranal

)

 

در بسیاری از سازمان های كارآمد و اثر بخش, مشتری محوری معادل و هم معنی مدیریت خوب و مؤثر تلقی می شود. در شیوه های مدیریتی جدید نیز كیفیت را خواسته مشتری تعریف می كنند. نظریه پردازان امریكایی چهار ویژگی را به عنوان اصل و اساس مدیریت مطلوب ذكر می كنند كه یكی از آنها پذیرفتن ادراك ها و انتظارات مشتری به عنوان اصلی ترین عوامل تعیین كننده كیفیت است. مشتریان یا دریافت كنندگان خدمت, كیفیت خدمت را با مقایسه انتظارها و ادراك های خود از خدمات دریافت شده ارزیابی می كنند (کبریایی و دیگران، 1383). مدیران موفق استراتژی های خدمات خود را بر بازخورد مستمر از مشتری به منظور شناسایی نیازهای وی و ارضاء آنها و در نهایت اندازه گیری رضایت مشتری متمرکز نموده اند. رمز موفقیت در گرو آن است، که انتظارات مشتریان را نسبت به کیفیت خدمت برآورده سازیم یا حتی از آن پیشی بگیریم. به عبارتی دیگر اولین قدم برای ارائه خدمات با کیفیت به مشتری و جلب رضایت او، شناخت ابعاد کیفیت خدمات و میزان اهمیت هر یک از این ابعاد برای مشتری و نیز تحلیل انتظارات و ادراک او در رابطه با هر کدام از این ابعاد می باشد (نایب زاده و فتاحی زارچ، 1387). سازمان های ورزشی ویژگی هایی دارند که آنها را از سایر سازمانهای خدماتی متمایز می سازد، اول اینکه خدمات ورزشی حالتی لوکس دارند، دوم اینکه مشتریان معمولا در زمان های تفریح به سازمان های ورزشی مراجعه می کنند و سوم اینکه اغلب اوقات در فعالیت های سازمان های ورزشی سرمایه گذاری عاطفی صورت می گیرد که این عوامل احتمالا انتظارات خدمات از سازمانهای ورزشی نسبت به سایر سازمانها را افزایش می دهد(رابینسون[1]،2006).

 

پیش از این پیتر و همکاران[2] (2000) دریافتند که شکاف کیفیت خدمات از منظر دانشجویان شاغل به تحصیل بیشتر از فارغ التحصیلان درک می شود (پیتر و همکاران، 2000)، مطالعه چو[3] (2004) درمورد کیفیت خدمات آموزشی در تمامی ابعاد کیفیت به شکاف منفی دست یافت (چو، 2004) ، دیان[4] (1999) در مطالعه ای محسوس بودن، همدلی و قابلیت اطمینان خدمات را مهمترین مسائل برای بیماران ذکر کرد(دیان، 1999). همچنین در ایران نیز کاووسی وهمکاران (1392)، غلامی و همکاران (1390)، آقاملایی و همکاران (1387)، رنجبر و همکاران (1389) به بررسی تحلیل شکاف کیفیت خدمت پرداخته اند که تمامی آنها در مراکز درمانی و بیمارستانی به شکاف منفی در تمامی ابعاد کیفیت خدمات پی بردند.

 

طی دهه اخیر، توجه بسیاری از مدیران و محققان به کیفیت خدمات و شیوه های اندازه گیری و پایش معطوف شده است. اما آنچه که شاهد هستیم بیشتر تحقیقات در این زمینه در سازمانهای خدمات درمانی، بخش آموزشی و بانکها انجام شده و توجه کمتری به سازمان های ورزشی شده است. از این رو در این تحقیق ضمن معرفی مفهوم کیفیت خدمات و اهمیتی که در سازمان های موفق پیدا کرده است، به کمک یکی از معتبر ترین این مدلها (الگوی سروکوال) وضعیت کیفیت خدمات را در اداره ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد ارزیابی می نماییم. لذا در این تحقیق، محقق به دنبال بررسی آن است که، آیا شکاف کیفیت خدمات در اداره کل ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد و میزان شکاف چقدر می باشد؟

 

3-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

 

چنانچه سازمان های ورزشی درک مناسبی از عوامل موثر بر کیفیت خدمات داشته باشند، بهتر می توانند در این راستا گام برداشته و به رضایت بالاتر مشتریان دست یابند. لذا این تحقیق از این لحاظ که به اداره ورزش و جوانان جهت شناخت شکافهای خدماتی کمک نموده و با دستیابی به عوامل مهمتر در بین موضوعات موثر بر کیفیت خدمات، سازمان را آماده پاسخگویی می سازد، ضروری و مهم می باشد. دلایل ضرورت و اهمیت تحقیق را می توان به صورت موردی به شرح زیر بیان نمود:

 

– فراهم آوردن مبنایی جهت بهبود ارائه خدمات و افزایش کیفیت

 

– افزایش رضایت مشتری در جهت اینکه کیفیت مترادف خواسته مشتری می باشد.

 

– آگاهی سازمان از وضعیت فعلی ارائه خدمات خود

 

– شناخت و اولویت بندی عوامل مهم در بهبود کیفیت خدمات

 

– آگاهی سازمان از عوامل مهم و تأثیر گذار در کیفیت خدمات

 

– اهمیت ارائه خدمات با کیفیت توسط اداره ورزش و جوانان

 

– آگاهی سازمان از میزان فاصله خدمات ارائه شده از وضع مطلوب

 

 

 

– آماده ساختن سازمان جهت جبران شکاف های خدماتی موجود

 

4-1- اهداف تحقیق

 

1-4-1- هدف کلی

 

1-تعیین شکاف خدمات ادراک شده و مورد انتظار اداره کل ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد.

 

2-4-1- اهداف اختصاصی

 

1-تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظر قابلیت اعتماد در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد

 

2- تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظرقابلیت پاسخگویی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد

 

3- تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظر قابلیت اطمینان دهی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد

 

4- تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظر همدلی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد

 

5- تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظر عوامل فیزیکی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد.

 

5-1- سوالات تحقیق

 

1-5-1- سوال اصلی تحقیق

 

1-آیا خدمات ارائه شده و مورد انتظار اداره کل ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

2-5-1- سوالات

 

1- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت اعتماد، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

2- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت پاسخگویی، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

3- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت اطمینان دهی، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

4- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر همدلی، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

5- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر عوامل فیزیکی، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

6-1- فرضیات تحقیق

 

1- بین کیفیت خدمات ارائه شده و کیفیت خدمات مورد انتظار در اداره کل ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

2- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابل اعتماد بودن در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

3- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت پاسخگویی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

4- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت اطمینان دهی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

5- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت همدلی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

6- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر عوامل فیزیکی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

[1] Robinson

 

[2] Peter et al.

 

[3] Chua

 

[4] Dean

 

[1] Lim & Tang

 

 

امروزه روانشناسی ورزشی در کشورهای پیشرفته جایگاه ویژه ای پیدا کرده است و بیش از هر زمان دیگر در عرصه ورزش بکار می رود، به طوری که در بسیاری از دانشگاه ها به عنوان رشته ای مستقل تدریس می شود و موضوع تحقیقات فراوان قرار گرفته است، همچنین اکثر قهرمانان تیم های ورزشی از این طریق برای رسیدن به آمادگی روانی بهره می جویند (قدیری، 1384). روان شناسی ورزشی از روش های ارزیابی روان شناختی و راهبردهای مداخله ای برای کمک به افراد جهت نیل به عملکرد ورزشی بهتر استفاده می کند. بنابر این، با تجزیه و تحلیل رفتار انسان در رشته های مختلف ورزشی ارتباط مستقیم دارد و به جنبه های ذهنی اجرا تمرکز می نماید. این رشته، به بررسی تأثیر عوامل ذهنی بر عملکرد ورزشی می پردازد و بر این موضوع که افکار و احساسات افراد اثر عمیقی بر عملکرد آنها دارد، صحه می گذارد (آقا علی نژاد، 1376). بر طبق پژوهش های کاکس[4] (1995) ورزشکارانی که تمرین های مهارت های شناختی داشته اند در مسابقه ها از تمرکز بهتر، اعتماد به نفس و کارایی ذهنی بالاتری برخوردار بوده اند و در عوض اضطراب و استرس آنان کمتر شده، هیجانات کاذب کاهش یافته و نتیجه بهتری را کسب کرده اند، پس بدون تردید، به دست آوردن اوج عملکرد ورزشی، بدون برخورداری از مهارت های روانی میسر نخواهد بود و گام مهم در این مسیر، ارزیابی مهارت های روان شناختی و شخصیت ورزشکاران است (آق باشلی، 1384). از آنجایی که روش های بدنسازی و شیوه های تمرین مهارت، تکامل اعجاب انگیزی یافته است، فاصله بین قهرمانان به چند هزارم ثانیه و چند میلی متر کاهش پیدا کرده است (وینتر، 1379). اغلب ورزشکاران و مربیان و حتی تماشاگران ورزشی مسابقاتی را به خاطر دارند که در آن ها با وجود آمادگی جسمانی و فنی، ضعف آمادگی روانی مانع موفقیت ورزشکار یا تیم بوده است. فقدان انگیزه و تمرکز کافی، ضعف اعتماد به نفس، استرس و اضطراب مانع عملکرد مطلوب ورزشکار می شود. بیشتر مربیان بر این باورند که دست کم 50 در صد ورزش، ذهنی یا روانی است و در ورزش هایی مانند گلف، تنیس و اسکیت هنری، این میزان به 80 تا 90 در صد می رسد (واعظ موسوی، 1387). به نظر می رسد تفاوت عملکرد قهرمانان بیش از هر زمان دیگر، به آمادگی روانی آنها مربوط باشد، چنانچه واعظ موسوی (1387) اظهار می دارد وقتی یک بازیکن بسکتبال در تمرین، همه پنالتی ها را گل می کند اما در مسابقه متزلزل است و نمی تواند نتیجه بگیرد چاره آن تمرین جسمانی و فنی نیست، بلکه او به تمرین مهارت های روانی نیاز دارد (واعظ موسوی، 1387). به علاوه، نتایج تحقیقات متعدد نشان داده است ورزشکارانی که از آمادگی روانی برخوردارند در مسابقات موفق ترند و وظایف مشخص شان را در قالب ورزش های تیمی و انفرادی به خوبی انجام می دهند و مهارت های روانی به آنها اجازه می دهد تا در شرایط مسابقه از اعتماد به نفس لازم جهت اجرای عملکرد مطلوب برخوردار شوند. همچنین این ورزشکاران دارای قوه تفکر مثبت و توان تصمیم گیری بهتری نسبت به سایر ورزشکاران می باشند، بنابراین بایستی برنامه آماده سازی روانی، همانند آماده سازی جسمانی و مهارتی به صورت مدرن و هدفمند طراحی شده تا قابلیت های روانی را نیز توسعه بخشد. به طور کلی مهارت های روانی مجموعه ای از تکنیک ها و روش هایی است که در جهت آمادگی روانی و در نهایت بالا بردن عملکرد ورزشی و تعدیل هیجانات، افزایش تمرکز، توسعه اعتماد به نفس و بالا بردن میزان یادگیری به کار می رود (آقاعلی نژاد، 1376). هر چند محتوای برنامه های آمادگی روانی در رشته های مختلف ورزشی متفاوت است، به نظر می رسد تمام این برنامه ها موضوع های مشترکی دارند که از آن جمله، می توان به مهارت های کنترل توجه و تمرکز، انگیزش، توسعه اعتماد به نفس، تصویر سازی ذهنی، هدف گزینی و مهارت های خودآگاهی و عزت نفس اشاره نمود. از طرف دیگر نیمرخ آمادگی روانی بازیکنان رشته های مختلف ورزشی به دلیل ویژگی های ماهیت و نوع مهارت های هر رشته متفاوت هستند، به عبارت دیگر سطح مطلوب و بهینه مهارت های روانی رشته های ورزشی با هم تفاوت دارند. به عنوان نمونه تحقیق مورگان (1974) روی نخبگان رشته های ورزشی کشتی، پاروزنی و دو و میدانی نشان داد الگوی مهارت های روانی آنها یکسان نیست (عبدا…، 1381). به نظر می رسد این تفاوت حتی بین بازیکنان رشته های ورزشی گروهی و انفرادی نیز وجود داشته باشد. بدیهی است غفلت از این مهارت ها و عدم برنامه ریزی مناسب جهت بهبود آنها موجب تضعیف عملکرد ورزشکاران خواهد شد. بنابراین ورزشکاران باید علاوه بر آمادگی جسمانی و حرکتی و مهارتی ویژه هر رشته ورزشی، آمادگی روانی خاص آن رشته را نیز بدست آورند و این مهم، بدون ترسیم نیمرخ و الگوی آمادگی روانی خاص هر رشته محقق نخواهد شد.

 

مطالعه حاضر در شناخت آمادگی روانی ورزشکاران نخبه رشته های مختلف ورزشی دانشگاه ها نقش موثری دارد و الگویی را برای ورزشکاران رشته های مختلف دانشگاهی فراهم می کند تا آنان بتوانند علاوه بر آمادگی جسمانی و مهارتی ویژه آن رشته، آمادگی روانی را نیز در خود توسعه دهند. از این رو محقق بر آن است تا به بررسی این مو ضوع بپردازد که آیا مهارت های روانی ورزشكار نخبه و غیرنخبه تیراندازی با هم تفاوت دارد یا خیر؟

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

یکی از حوزه های مد نظر در روانشناسی ورزشی بهبود عملکرد ورزشی می باشد. بهبود عملکرد ورزشی علاوه بر عوامل جسمانی و مهارتی به عوامل روانشناسی عملکرد نیز وابسته است. عوامل روانشناختی شامل مباحث تمرکز، انگیزش، اعتماد به نفس، آماده سازی ذهنی و هدفمندی است و باید در نظر داشت که این مهارت ها قابل آموزش و تمرین بوده و از طریق برنامه های دقیق و پیوسته می توان آنها را

 بهبود بخشید. یکی از وظایف مهم مربیان، درک ضرورت مهارت های ذکر شده و اقدام به آماده سازی روانی ورزشکاران برای مسابقات مهم می باشد. تحقیقات نشان داده است که امروزه بر آماده سازی روانی توجه و تأکید بیشتری می شود. تجارب کسب شده حاکی از آن است که وقتی در میادین ورزشی بزرگ با قهرمانانی همتراز به لحاظ جسمانی و مهارتی به رقابت می پردازند، آمادگی روانی پیروزی را به نفع یکی از طرفین رقم خواهد زد (عبدا…، 1381). روان شناسان ورزشی، ورزش را همچون وسیله ای برای پیشرفت انسان می بینند و علاقمند هستند که در هر ورزش یک ورزشکار به تمام نیروهای بالقوه خود دسترسی پیدا کند (قدیری، 1384). لوهر[5] در سال 1986 بیان داشت به نظر نمی آید تنها یک عامل روانی تعیین کننده موفقیت ورزشی افراد باشد، بلکه ترکیبی از متغیر های روانی به خوبی می تواند موفقیت در ورزشهای مختلف را پیش بینی کند. وی با بررسی تحقیقات روان شناسی هفت عامل روانی را به عنوان شالوده ساختار سختی ذهنی تعیین کرد. او عوامل روانی سختی ذهنی را به شرح زیر اعلام کرد: کنترل، اعتماد به نفس، کنترل انرژی درونی منفی، کنترل توجه، کنترل پندارهای فکری و تجسم فکری، کنترل انگیزه، کنترل انرژی مثبت و کنترل نگرش. با پیشرفت علم روانشناسی بحث مهارت های روانی در اجرای عملکردهای ورزشی از اهمیت زیادی برخوردار شده است و در حالی که قبلاً به اهمیت آماده سازی جسمانی تأکید می گردید، رواشناسان ورزشی، بر آماده سازی روانی ورزشکاران توجه و تأکید می نمایند. امروزه با استفاده از مهارت های روانی پیشرفت قابل ملاحظه ای در عملکرد ورزشکاران حرفه ای المپیک و دانشگاهی بوجود آمده است (سهرابی، 1373).

 

مهارت های روانی ورزشکاران یکی از مقوله های مورد توجه در روانشناسی ورزش می باشد به طوری که همه کارشناسان، صاحب نظران، محققان و مربیان به اهمیت تک تک مهارت های روانی در رسیدن ورزشکار به اوج قابلیت ها و استعداد هایش واقفند. در حقیقت، هدف مهارت های روانی بهبود عملکرد و افزایش لذت در ورزشکاران است (وینبرگ[6]، 2007). تحقیقات متعددی با هدف مقایسه اثرات استفاده از این مهارتها و متعاقب آن کسب موفقیت و یا عدم موفقیت ورزشکاران اجرا شده است، که نتایج همگی بر این دلالت دارد که مربیان و ورزشکاران به منظور دستیابی به اهداف خود به مهارت های روانی بیش از مهارتهای جسمانی نیاز دارند. آمادگی های روانی، ورزشکار را با تکنیک هایی آشنا می سازد که بتواند بر موانع روانی و عاطفی فایق آید (بلامن شتاین[7] و همکاران، 2007). برای رسیدن به این هدف، بسیاری از ورزشکاران از هدف گزینی، تصویرسازی، آرام سازی، تمرکز و خودگفتاری استفاده می نمایند (کرنس پن[8]، 2009). بلامن شتاین ، مداخلات روانی برای افزایش عملکرد ورزشکاران در مقایسه با ورزشکارانی که از این مهارت ها استفاده نمی کنند را ثابت کرده است (بلامن شتاین و همکاران، 2007). از ویژگی هایی که در ورزشکاران موفق می توان مشاهده نمود اعتماد به نفس بالا و انگیزه بیشتر می باشد که این خصوصیات در ورزشکارانی که به آمادگی های روانی نمی پردازند قابل مشاهده نیست (انگرلیدر[9]، 2005). چنانچه مربی از مهارتهای روانی در تمرینات خود غافل شود، در حقیقت شانس بزرگی را از تیم خود برای رسیدن به هدف های عالی سلب کرده است. ورزشکاری که بتواند حین مسابقه انگیزش، تمرکز و اعتماد به نفس خود را در حد بهینه نگه دارد، بازیکنی بسیار موفق خواهد بود و یا ورزشکاری که قدرت تصویر سازی مناسب دارد و از تمرینات جسمانی نیز بهره می برد، در واقع توانسته است یک مهارت را با تمام پیچیدگی اش ملکه ذهن خود سازد و ذهن و جسم خود را در حد مطلوب هماهنگ نماید، همچنین فردی که دارای هدف گزینی مناسب در امر ورزش می باشد، برنامه تمرینی خود را به صورت اتوماتیک در ذهن جای می دهد. با توجه به مطالب ذکر شده بدون تردید بدست آوردن اوج عملکرد ورزشی بدون برخورداری از مهارت های روانی نظیر تمرکز، هدف گزینی، توسعه اعتماد به نفس و دستیابی به انگیزه مطلوب و تصویر سازی ذهنی میسر نیست و گام اول در این مقوله ارزیابی مهارت های روانی ورزشکاران است. وینبرگ اظهار می دارد که تأثیر آمادگی روانی بر برخی از ورزش های انفرادی (اسکیت هنری و گلف) بیشتر است و باعث بهبود عملکرد بیشتری می شود (وینبرگ، 2007).              

 

متاسفانه، علی رغم رشد و گسترش چشمگیر علم روانشناسی و تکامل برنامه های آماده سازی روانی ورزشکاران در کشورهای توسعه یافته، این علم تا حدود زیادی در کشورمان مورد غفلت قرار گرفته است. به نظر می رسد عمده ترین علل این غفلت، فقدان آگاهی مربیان از چگونگی ارزیابی این مهارت ها، آموزش آنها و آماده سازی روانی ورزشکاران باشد. باورهای نادرستی در این مورد وجود دارد از جمله این که ” این تمرینات برای کسانی است که به مشکل روانی دچارند” یا این تمرینات فقط برای ورزشکاران سطوح عالی مناسب است”، بعضی نیز بیهوده انتظار دارند که تمرین مهارت های روانی در کوتاه مدت، تغییرات شدیدی در آن ها ایجاد کند که این حاکی از شناخت غیرواقعی آنهاست و سرانجام برخی دیگر به کلی، مفید بودن این نوع تمرین ها را باور ندارند (واعظ موسوی 1387). تحقیقات تازه تری در این زمینه نشان دهنده تأثیر مثبت برنامه های تمرین مهارت های روانی است (موریس و توماس[10]، 2004). صنعتی منفرد (1385) اثر یک برنامه تمرین مهارت های روانی را بر عملکرد ورزشکاران بررسی و معلوم شد که بعضی عوامل آمادگی روانی در آنان بهبود یافته است. با وجود سودمندی های تمرین مهارت های روانی بسیاری از ورزشکاران و مربیان به آن نمی پردازند که علت آن را هم بی اطلاعی از نحوه آموزش و تمرین ذاتی و تغییر ناپذیر پنداشتن ویژگی های روانی و نداشتن وقت ذکر می کنند (واعظ موسوی 1387). بنابراین ضرورت ایجاب می نماید تا تحقیقات گسترده ای در این خصوص صورت گرفته و اطلاعات کاملی فراهم آید. به همین منظور ارزیابی مهارتهای روانی ورزشكاران تیراندازی مرد نخبه و غیرنخبه می تواند اولین و مهمترین گام در جمع آوری اطلاعات مذکور و تدوین و ارایه یک برنامه بلند مدت آمادگی روانی باشد، زیرا اکثر این ورزشکاران جوان به عنوان آینده سازان و پشتوانه های تیم های بزرگسالان محسوب می شوند و شناسایی نقاط ضعف و قوت و برنامه ریزی جهت ارتقاء سطح آمادگی روانی آنها موجب رشد و ارتقاء قهرمانی کشور خواهد شد. همچنین، نتایج این تحقیق موضوع مهارت های روانی را که در متولیان تربیت بدنی به کلی فراموش شده است به مسئولین ذیربط متذکر خواهد شد.

 

[1] . Halvary

 

[2] . Martinz

 

[3] . Hacker

 

[4] . Cox

 

[5] . Loher

 

[6] . Weinberg

 

[7] . Blamanschtein

 

[8] . Kranspen

 

[9] . Angleader

 

[10] . Morris & Thomas

علوم ورزشی در پی گسترش وسیع خود در زمینه­های مختلف توانسته راهکارهای تازه­ای را برای پیشرفت عملکرد حرکتی ورزشکاران و دیگر افراد درگیر در یادگیری مهارت­های حرکتی مطرح نماید که به موجب آن امکان دستیابی به موفقیت آسانتر و سریعتر گردد. کسانی­که با آموزش مهارت­های حرکتی سروکار دارند، می­دانند که یادگیری مهارت بدون تمرین امکان­پذیر نیست ازسوی دیگر بسیاری از مربیان به­خاطر کمبود زمان ناچارند تا در یک جلسه تمرینی تعداد متعددی از مهارت­های حرکتی متفاوت را آموزش دهند. در این راستا علاقه­ی دانشمندان به شیوه­های یادگیری و عوامل مهم در سودبردن هرچه بیشتر از تمرین و طراحی برنامه­های آموزشی جلب شده­است. ازطرفی دیگر، طراحی برنامه­های آموزشی منجربه چالش­هایی در بین مربیان تمرین­دهنده، در امر آرایش تمرین (تغییرپذیری تمرین و تداخل زمینه­ای) گردیده­است. برای مربیان، فیزیوتراپ­ها، معلمین تربیت بدنی و کارفرمایان بسیار عادی است که محیط­های یادگیری را ایجاد کنند تا مهارت­های متعدد یاد گرفته شوند. هدف مربیان، درمانگران و معلمان تربیت بدنی در بسیاری از موقعیت­های واقعی تمرین، آموزش دادن بیش از یک مهارت در یک هفته و گاهی در یک جلسه تمرین است. هم­چنین از اهداف مربیان ایجاد یک محیط تمرینی است که یادگیری را در طول تمرین افزایش دهد تا به­صورت مطلوبی منجر به افزایش عملکرد در آزمون­های یادداری و انتقال بعدی شود. با این هدف متخصصان تصمیم می­گیرند که چطور بهترین برنامه­ریزی را برای یادگیری تکالیف فراهم کنند. با دستکاری ترتیب یا برنامه­ریزی کوشش­های تمرینی متخصصین به­طور مداوم، مقدار تداخل زمینه­ای که یادگیرنده با آن مواجه می­شود را تغییر می­دهند (مگیل و هال[20]، 1990).

 

یکی از ویژگی­های مهم تمرین که احتمال موفقیت را افزایش می­دهد، تغییرپذیری در تجارب تمرینی فرد است. تغییرپذیری ممکن است تنوع در حرکت یا تنوع ویژگی­های زمینه­ای باشد که فرد هنگام تمرین مهارت­ها آن را تجربه می­کند. نظریه­های مختلف یادگیری حرکتی نیز تغییرپذیری تمرین را تاکید کرده­اند، و تغییرپذیری تمرین را نیاز فرد برای اجرای موفقیت­آمیز یک مهارت می­داند (اشمیت[21]، 1975).

 

یکی از راه­های برنامه­ریزی تمرین متغیر، بکاربردن پدیده­ای به­نام اثر تداخل زمینه­ای است. تداخل زمینه­ای به­عنوان تداخل در عملکرد و یادگیری تعریف می­شود که از تمرین کردن یک تکلیف در یک زمینه از دیگر تکالیف بوجود می­آید(اشمیت و لی[22]، 2005). این مقدار اختلاف از تداخل زمینه­ای روی یک پیوستار قرار دارد که در آن از تمرین مسدود[23] به­عنوان تداخل کم و از تمرین تصادفی[24] به­عنوان تداخل زیاد یاد شده­است(مگیل، 2007). بعنوان مثال برخی از محققان جهت ایجاد تداخل زمینه­ای به بررسی روش­های تمرین در سطوح متفاوت از مهارت افراد (هال، دومینگوس و کاوازوس[25]،1994؛ لاندین، هیبرت و سالمن[26]، 1996، مگ نسون و رایت[27]،2004، میرا و تانی[28]، 2001)، سن یادگیرنده(دل ری و وود[29]، 1983، جرس و همکاران[30]، 1999، لی، 1997)، تأثیر تعداد کوشش­های تمرین(شیا و کهل[31]، 1990؛ اشمیت، 2002)، استفاده از تکالیف مختلف (دل ری و وایت 1982؛ لی، ولف و اشمیت[32]، 1992، لی و فرانک[33]، 2004، مورینیو، اویلا داماس[34]، 2003)، استفاده از تکالیفی که توسط یک یا چند برنامه حرکتی کنترل می­شوند (گوودون و میویسن[35]، 1996، امینک و رایت[36]، 2001، مگنسن[37] و رایت، 2004، سیکا و مگیل[38]، 2000) و هم­چنین تکالیف آزمایشگاهی و غیرآزمایشگاهی(برادی[39]، 1997، دل ری و همکاران، 1982، هال، دومینگوس[40]، 1994) پرداخته و یافته­های یکسانی از تاثیر تداخل زمینه­ای تمرین در محیط آزمایشگاه مشاهده نمودند البته باید متذکر شد که این نوع از تکالیف ساده هستند و نمی­توانند نمونه بارزی از اجرای آن در خارج از محیط آزمایشگاه باشند(برادی، 1998).

 

در این­خصوص روش عمومی موجود در ادبیات تحقیقی، به مقایسه دو سطح ثابتی از تداخل زمینه­ای(مسدود و تصادفی) برنامه­ریزی تمرین پرداخته­اند، به­طوری­که این نتایج صریحاً نشان داده­اند که تمرین تکالیف مختلف با آرایش تصادفی یادگیری بیشتری در مقایسه تمرین تکالیف با آرایش مسدود ایجاد می­کند. هم­چنین در تعدادی از تحقیقات روش­های تمرینات زنجیره­ای که به­عنوان حد متوسط این دو انتها در نظر گرفته می­شود، مورد بررسی قرارگرفته­اند (اشمیت، 2005). این نوع از تمرینات ترکیبی از پیش­بینی­پذیری تمرین مسدود و غیرتکراری بودن تمرین تصادفی است (لی و مگیل، 1983).

 

پیامد بسیاری از تحقیقات نشان داد تمرینات با تداخل زمینه­ای متوسط(زنجیره­ای[41]) و بالا(تصادفی) در مقایسه با تمرینات با تداخل زمینه­ای کم منجر به افزایش اجرا در آزمون یادداری می­شوند(شاپیرو تول[42]، 1984؛ آلمیر[43] تول 1993، لاندین و هیبرت[44] 1997، گود و مگیل[45] 1989، مگیل2007، پورتو[46] و مگیل 2008، چارلز و شیا[47] 2001، فولادیان 1385، سیاح 1386).

 

باتوجه به تحقیقات انجام­شده نظریه­های مختلف و بعضاً متضادی در خصوص سودمندی روش­های مختلف آرایش تمرین در اکتساب، یادداری و انتقال مهارت­های حرکتی وجود دارد و در اکثر تحقیقات، مقایسه مقدار ثابتی از تداخل زمینه­ای(مسدود، تصادفی و زنجیره­ای) مدنظر بوده­است. اما از جمله آرایش­های تمرینی که به تازگی در ادبیات یادگیری حرکتی مورد بررسی قرار گرفته­است، تداخل زمینه­ای فزاینده نظام­دار می­باشد که به افزایش تدریجی تداخل زمینه­ای در طول تمرین اشاره دارد. تحقیق حاضر به بررسی پیش­بینی­های مگیل و هال و گوادگنولی و لی خواهد پرداخت که بیان نموده­اند حضور یا عدم حضور اثر تداخل، به تغییراتی بستگی دارد که فرد در مهارت و روش تمرین به وجود می­آورد(مگیل و هال1990، گواداگنولی[48] 2004). باتوجه به این­که پژوهش­های کمی در این زمینه از آرایش تمرین صورت­گرفته، محقق سعی دارد تا به بررسی این نوع تداخل زمینه­ای پرداخته و میزان اثر بخشی این آرایش تمرینی را با آرایش­های تمرینی مسدود و تصادفی در یادگیری برنامه حرکتی در افراد کم­توان ذهنی مقایسه کند. اگرچه افراد کم­توان ذهنی در مقایسه با افراد معلول از استعداد کمتری برخوردار هستند ولی علاقه آنها نسبت به شرکت در فعالیت­های ورزشی و یادگیری اگر بیش از افراد عادی نباشد، کمتر هم نیست. بسیار روشن است که کودکان کم­توان ذهنی نیاز دارند از نظر آمادگی جسمی، توانایی حرکتی و مکانیک بدن پیشرفت کنند. در مطالعات مقایسه­ای، همیشه دانش­آموزان کم­توان ذهنی در زمینه­های قدرت، تحمل، چالاکی، تعادل، سرعت دویدن، انعطاف­پذیری و زمان واکنش نسبت به کودکان هنجار امتیازهای پایین­تری کسب می­کنند(احمد وند،1380).

 

پیدا کردن راه­های موثر و معنادار برای تسهیل در یادگیری افراد با معلولیت ذهنی تلاش چالش­برانگیزی است. شواهد نشان می­دهد که مداخلات آموزشی طراحی­شده برای ارتقاء سطوح بالاتری از پردازش شناختی به افراد کم­توان ذهنی کمک کرده­است(کامپیون و همکاران[49] 1982، هاوور[50] 1985).

 

در این تحقیق شرکت کننده­های کم­توان ذهنی آموزش­پذیر در یک آزمایش به تاثیر سطوح مختلف از تداخل زمینه­ای می­پردازند و این­که با

 افزایش تدریجی سختی تمرین می­توان یادگیری بیشتری در مراحل انتقال و یادداری ایجاد کرد؟

 

[1].schmidt

 

[2] . Adamz

 

[3] . schmidt

 

[4]. practices varibility

 

[5]. Gentile

 

[6] . Lee

 

[7]. Magill

 

[8] . schmidt

 

[9] . Elaboraion hypothesis

 

[10]. Action plan reconstraction hypothesis

 

[11]. Retroactive inteference

 

[12] . Lee

 

[13] . Magill & et al.

 

[14] . Magill & et al.

 

[15] . Hall

 

[16] . Goods & wulf

 

[17]. Shea & et al.

 

[18].Sestematically increasing

 

[19].Porter & Magill

 

[20] . Magill & Hall

 

[21] . Schmited

 

[22] . Lee

 

[23]. Blocked practices

 

[24]. Random practices

 

[25]. Hall, Dominguez & Cavazos

 

[26]. Hebert, landin, & Solomon

 

[27]. Magnuson & Wright

 

[28] . Mira & tanii

 

[29] . Dell Rey & Wood

 

[30] . Jers & et al.

 

[31] . Shea & Kohll

 

[32]. Wulf & Schmited

 

[33] . Lee & Ferank

 

[34] . Morino

 

[35] . Goodoon

 

[36] . Aminik & Wright

 

[37] . Magnesen

 

[38]. Sekiya & Magill

 

[39] . Beradi

 

[40] . Domignos

 

[41].Serial

 

[42]. Shapiro & Toole

 

[43] . Al-Ameer

 

[44] . Landin and Hebert

 

[45] . Good & Magill

 

[46] . Porto

 

[47] . Charls & Shea

 

[48] . Goadagnoli

 

[49] . Campiun & et al.  

 

[50] . Haver