تحولات بیداری اسلامی که در سال 2011 منطقه‌ی خاورمیانه را درنوردید، سبب ایجاد تغییرات ساختاری و بنیادین در بسیاری از کشورهای این منطقه گردید.ازجمله کشورهایی که باوجود داشتن پتانسیل فراوان تحولات، تغییراتی در ساختار آن صورت نپذیرفت عربستان سعودی بود.این کشور با توجه به رسالتی که برای خود به‌عنوان رهبری جهان سنی در مقابل ایران شیعی تعریف کرده در دو جبهه‌ی داخلی و منطقه‌ای در قبال این تحولات واکنش نشان داده است. در بعد داخلی با استفاده از سیاست سرکوب و توزیع بسته‌های مالی و در بعد منطقه‌ای نیز اقدام به مداخله‌ی مستقیم در تحولات بحرین و همچنین مداخله‌ی غیرمستقیم در جنگ داخلی سوریه نمود تا از این طریق بتواند تحولات را از منطقه‌ی شبه‌جزیره عربستان دور سازد تا ضمن جلوگیری از افزیش عمق استراتژیک ایران، از سقوط هم پیمان خود در شبه جزیره ی عربستان جلوگیری کند.
عربستان سعودی که خود را در مقابل قدرت منطقه‌ای ایران می‌بیند، تحولات سوریه و بحرین را از دریچه‌ی رقابت منطقه‌ای با ایران تعریف میکند و سیاستهای تهاجمی این کشور در عرصه‌ی تحولات منطقه‌ای نیز از این مسئله ناشی شده است .
واژگان کلیدی: بیداری اسلامی، عربستان سعودی، ج.ا. ایران، بحرین، سوریه،رئالیسم تهاجمی
فهرست مطالب
فصل اول – کلیات و طرح تحقیق
1-1-طرح مساله.. 13
1-2-اهداف پژوهش.. 14
1-3-سؤال اصلی.. 15
1-4-فرضیه اصلی.. 15
1-5-متغیرهای اصلی.. 15
1-6-نقطه تمركز پژوهش.. 16
1-7-اهمیت پژوهش.. 16
1-8-تعریف عملیاتی مفاهیم.. 17
1-9-روش پژوهش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 18
1-10-بررسی ادبیات موجود.. 18
1-11-سازماندهی پژوهش.. 21
فصل دوم-چارچوب نظری و مفاهیم
2-1- نظریه رئالیسم.. 23
2-2-نظریه نئورئالیسم.. 25
| 2-3- رئالیسم تدافعی.. 26 |
2-4-رئالیسم تهاجمی.. 27
2-4-1-اصول رئالیسم تهاجمی.. 30
2-4-2- الگوهای رفتاری دولتها.. 32
2-4-3- ماهیت قدرت از منظر رئالیسم تهاجمی.. 34
2-4-4- چهار هدف اساسی قدرت‌های بزرگ.. 35
2-4-5- نقش عامل داخلی در نظریه رئالیسم تهاجمی.. 40
2-4-6- راهبردهای هژمون منطقه‌ای در قبال هژمون های بالقوه مناطق دیگر 40
2-5-انطباق مفهومی رئالیسم تهاجمی و سیاست عربستان.. 43
فصل سوم- بیداری اسلامی و تحولات داخلی عربستان سعودی
3-1- وضعیت داخلی عربستان و زمینه‌های شکل‌گیری اعتراضات.. 50
3-2- معضلات داخلی عربستان سعودی.. 51
3-2-1- سیاسی.. 51
3-2-2- جانشینی و جنگ قدرت میان شاهزادگان.. 52
3-2-3- اقتصادی.. 53
3-2-4-اجتماعی.. 54
3-2-4-1- مساله زنان.. 54
3-2-4-2- شیعیان.. 56
3-3- بیداری اسلامی و تحولات داخلی عربستان.. 59
3-4-جریانات و گروههای تأثیرگذار در تحولات عربستان.. 61
-4-3-جامعهی زنان عربستان.. 653-4-2- شیعیان عربستان.. 62
3-4-4- جوانان و لیبرال‌ها.. 66
3-5- راهبُرد عربستان سعودی در برابر خیزش‌های جهان عرب.. 68
3-5-1- رقابت منطقه‌ای با ایران.. 77
3-5-2- فرقه‌گرایی به‌عنوان پاسخ عربستان به بیداری اسلامی.. 78
3-5-3-حمایت آل سعود از دیکتاتورهای ساقط‌شده عربی.. 80
3-5-4- واکنش آل سعود نسبت به اعتراضات فضای مجازی.. 81
فصل چهارم-عربستان سعودی و تحولات بحرین
4-1- تحولات بحرین.. 85
4-2- عوامل موثر برشکل‌گیری بحران بحرین.. 87
4-3- واکنش دولت آل خلیفه به تحولات انقلابی این کشور.. 91
4-4- ارزیابی سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تحولات بحرین 96
4-4-1- مبانی و اصول سیاست خارجی عربستان.. 96
4-4-2- الگوی سیاست خارجی عربستان.. 97
4-5- دلایل اهمیت بحرین برای عربستان.. 103
4-5-1- جلوگیری از گسترش تحولات بحرین به عربستان.. 104
4-5-2- مقابله با ایران.. 105
4-5-3- اهمیت اقتصادی بحرین برای خاندان آل سعود.. 108
فصل پنجم- واکنش عربستان در قبال جنگ داخلی سوریه
5-1- دلایل اهمیت سوریه.. 112
5-2- تحولات سوریه؛ بیداری اسلامی یا جنگ نیابتی.. 113
5-3- جایگاه سوریه در بیدارى اسلامى.. 116
5-4- جریان‌های تأثیرگذار در تحولات سوریه.. 119
5-4-1- شورای انتقالی سوریه.. 121
5-4-2- ورود القاعده به تحولات سوریه.. 123
5-5- سیاست عربستان در قبال تحولات سوریه.. 124
5-5-1- چگونگی ورود عربستان به تحولات سوریه.. 125
5-5-2-دلایل اتخاذ سیاست تهاجمی عربستان در قبال سوریه.. 127
5-5-2-1- موازنه منطقه‌ای با ایران.. 128
5-5-2-2- تقویت محور مقاومت توسط سوریه.. 129
5-5-2-3- بسط مرجعیت عربستان و گفتمان سلفی گری.. 130
5-6- مواضع ایران و عربستان در تحولات سوریه.. 131
5-7- اقدامات عربستان سعودی در تشدید بحران سوریه.. 133
نتیجه گیری.. 138
فهرست منابع.. 146
1-1-طرح مساله
تحولاتی که در منطقه‌ی خاورمیانه در سال ۲۰۱۱ رخ داد ، تغییراتی را در ساختارهای سیاسی و اجتماعی برخی از کشورهای منطقه به وجود آورد. اگرچه این تغییر و تحولات نتوانست به‌طور اساسی در برخی از کشورها تغییرات عمیق و ساختاری ایجاد کند اما توانست بر برخی از حکومت‌های مطلقه‌ی منطقه شوکی را ایجاد کند که به‌واسطه‌ی آن موج تغییرات می‌توانست در صورت عدم بازبینی ساختاری در سیاستهای اعمالی بر شهروندانشان به‌سرعت آغازگر تجمعات اعتراضی در این کشورها گردد.
ازجمله کشورهایی که باوجود داشتن پتانسیل فراوان تحولات ، تغییرات اساسی در ساختار آن صورت نپذیرفت عربستان سعودی بود.این کشور به‌واسطه‌ی سیستم سیاسی استبدادی و خاص خود هرگونه نرمش در مقابل معترضین را به‌عنوان گامی در جهت افزایش قدرت آنها می‌داند که درنهایت این عامل میتواند خاندان آل سعود را که بر قدرت عربستان چنبره زده‌اند به زیر کشند.
این کشور در دو سطح داخلی و بینالمللی در مقابل تحولات بیداری اسلامی واکنش نشان داد و توانست تا حدودی کشورش را از موج تحولات در امان نگه دارد.در بعد داخلی از یک‌سو با سرکوب معترضین و استفاده از سیاست همیشگی مشت آهنین در قبال معترضین و به‌خصوص شیعیان این کشور و همچنین با توزیع گسترده‌ی بسته‌های مالی توانست تا حدودی برخی طیف‌های معترض را راضی نگه دارد و از سوی دیگر با اقدامات مداخله‌جویانه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در کشورهایی چون بحرین ، یمن ،تونس و مصر و سوریه تحولات را به نفع منافع خود تغییر جهت دهد تا این تغییرات نتواند این کشورها را ازآنچه که عربستان آن را هم‌پیمانان منطقه‌ای خود می‌داند دور سازد و همچنین تحولات در کشورهایی چون سوریه که از نگاه عربستان به‌عنوان دوست دشمن شناخته میشود، در جهتی حرکت کند که ضمن تغییر جهت‌گیری سیاسی به تضعیف ایران کمک کند.
از طرف دیگر مسئله‌ی مهمی که در شکل‌گیری این جهت‌گیری عربستان سعودی مهم به نظر میرسد ، نگرانی‌های امنیتی گسترده‌ای است که این کشور در دو سطح داخلی و منطقه‌ای دارد تا بتواند بدون هیچ مسئله‌ای به‌عنوان قدرت اول منطقه‌ای به ایفای نقش بپردازد. لذا در یک نگاه گسترده‌تر میتوان به این نکته رسید که واکنش‌هایی که توسط عربستان سعودی در قبال تحولات منطقه‌ای اتخاذ میشود سیاستی هدفمند، برای جلوگیری از حضور ایران در کشورهایی است که عربستان آنها را زمین‌بازی خود می‌داند تا در رقابت منطقه‌ای خود کفه‌ی موازنه به سمت این رقیب سنتی سنگینی نکند.
1-2-اهداف پژوهش
در این پژوهش به دنبال بررسی سیاست عربستان سعودی در برابر تحولات بیداری اسلامی در خاورمیانه در دو سطح داخلی و منطقه‌ای هستیم تا دریابیم که این کشور چه واکنش‌هایی در برابر این تحولات نشان داد تا بتواند از گرداب تحولات دور بماند و کماکان شانس این را داشته باشد که با همان سیستم سنتی خود به ایفای نقش بپردازد.
اما آنچه این بررسی را برای ما مهم می‌نماید، نگاه خاص عربستان به تحولات منطقه‌ای است. عربستان سعودی که خود را مدعی رهبری جهان اسلام می‌داند و خود را به‌عنوان قیم مردم اهل سنت منطقه در کشورهای مختلف معرفی میکند به تحولات و تغییراتی که در خاورمیانه اتفاق می‌افتد از دریچه‌ی رقابت منطقه‌ای با ایران تماشا میکند .
لذا با توجه به این نگاه رقابتی و سیاستهای خصمانه‌ای که از جانب این کشور علیه نظام جمهوری اسلامی ایران اعمال میشود، شناخت و بررسی واکنش‌های عربستان سعودی در خصوص تحولات منطقه‌ای برای ایران در جهت کنترل و برقراری موازنه‌ی سیاسی با این کشور حیاتی به نظر میرسد.
1-3-سؤال اصلی
دولت عربستان سعودی چگونه به تحولات بیداری اسلامی در سال 2011 در خاورمیانه واکنش نشان داده است؟
1-4-فرضیه اصلی
عربستان سعودی با استفاده از سه سیاست مهار ، جلوگیری از گسترش انقلاب در کشورهای هم‌پیمان(ضدانقلاب) و انتشار تحولات به خارج از مرزهای خود(سوریه) برای انحراف افکار عمومی داخلی و منطقه‌ای در مقابل این تحولات واکنش نشان داده است.
1-5-متغیرهای اصلی
متغیر مستقل: تحولات بیداری اسلامی در منطقه خاورمیانه
متغیر وابسته: سیاست عربستان سعودی
2-1-5-شاخص سازی متغیرها
متغیر مستقل:
- تظاهرات مردمی
- تغییر رژیم
- مداخله خارجی
متغیر وابسته:
- مشت آهنین
- توزیع بسته های اقتصادی
- مداخله نظامی و سیاسی
1-6-نقطه تمركز پژوهش
این پژوهش ازلحاظ مكانی به واکنش عربستان سعودی در حوزه‌ی داخلی و حضور مستقیم در تحولات کشور بحرین و جنگ نیابتی در تحولات کشور سوریه و ازلحاظ زمانی به تحولات بیداری اسلامی از سال 2011 تا 2014 را شامل میشود.
1-7-اهمیت پژوهش
عربستان سعودی به لحاظ موقعیت خاص خود همواره در تحولات منطقه‌ای و بینالمللی به ایفای نقش پرداخته است. این کشور تلاش نموده است تا در تمامی تحولات منطقه به‌ویژه پس از سقوط صدام،و همچنین تحولات بیداری اسلامی به‌نوعی به‌عنوان بازیگری فعال به ایفای نقش بپردازد. سیاست عربستان سعودی و درک عوامل تأثیرگذار بر سیاست خارجی آن، برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت فراوانی دارد. اگر به بررسی رفتارهای عربستان در سه حوزه بینالمللی، منطقه‌ای و در جهان اسلام بپردازیم درمی‌یابیم که یکی از اهداف اصلی عربستان همواره رقابت با ایران بوده و این کشور در تلاش بوده است تا از قدرت و نفوذ ایران بکاهد.لذا با توجه به آن‌که عربستان سعودی به‌عنوان رقیب استراتژیک ایران محسوب میشود و همواره از هر نوع تلاشی برای کاهش نفوذ و اقتدار ایران در منطقه بهره برده است
بررسی رفتار و واکنش عربستان در قبال تحولات بیداری اسلامی برای ایران حائز اهمیت فراوان است زیرا عربستان ضمن تلاش برای حفظ حکومت سنی مذهب آل خلیفه در بحرین به دنبال سقوط دولت سوریه بود که این کشور به‌عنوان هم‌پیمان اصلی ایران محسوب میشود.کشوری که حفظ موقعیت سیاسی کنونی در آن برای افزایش نفوذ ایران در خاورمیانه حیاتی به نظر میرسد .عربستان در تحولات سوریه برای آن‌که بتواند تحولات را به سمت مسیر موردنظر خود سوق دهد عملاً وارد یک جنگ نیابتی در سوریه با ایران شده است.
از همین رو شناخت عوامل تأثیرگذار بر سیاست خارجی عربستان و شناخت ابزارهای مور استفاده این کشور برای نیل به اهداف در سیاست خارجی، به درکی واقعی‌تر از سیاستهای این کشور در عرصه خارجی منجر خواهد شد.
1-8-تعریف عملیاتی مفاهیم
بیداری اسلامی
بیداری اسلامی زنده شدن دوباره در پرتو اسلام اصیل در تجدید حیات اسلام، معنا میدهد که در پناه آن استقلال ، عدالت ، و همه آموزه‌ها و ارزش‌های متعالی الهی ، بار دیگر زنده میشود و یا حیات می‌یابد .
بیداری یا احیاگری اسلامی نوعی اصلاح گری دینی است ، البته نه آن اصلاح دینی اتفاق افتاده در غرب . در اصلاح دینی به معنای غربی ، دین به قلمرو شخصی رانده میشود و در این صورت دین از عرصه حیات اجتماعی بیرون میرود ، اما بیداری و احیاگری اسلامی ، زنده داشتن انسان و حیات اجتماعی بر مبنای دین و به شیوهی دینی است و به همین دلیل باید غبار از سیمای دین زدوده شود و صورت و سیرت دین هویدا گردد که درنتیجه این اقدام ، دین به عرصه حیــات آدمی بازمی‌گردد.
سیاست خارجی
سیاست خارجی (Foreign Policy) عبارت است از یک استراتژی یا یک‌رشته اعمال از پیش طرح‌ریزی‌شده توسط تصمیم‌گیرندگان حکومتی که مقصود آن دستیابی به اهدافی معین، در چهارچوب منافع ملی و در محیط بینالمللی است. به‌طور خلاصه میتوان گفت که سیاست خارجی شامل تعیین و اجرای یک سلسله اهداف و منافع ملی است که درصحنه‌ی بینالمللی از سوی دولتها انجام میپذیرد. سیاست خارجی میتواند ابتکار عمل یک دولت و یا واکنش آن در قبال کنش دیگر دولتها باشد و در تعریفی دیگر میتوان این‌طور تعریف کرد که: جهتی را که یک دولت برمی‌گزیند و در آن از خود تحرک نشان میدهد و نیز شیوهی نگرش دولت را نسبت به جامعهی بینالمللی، سیاست خارجی می‌گویند.
1-9-روش پژوهش و ابزار گردآوری اطلاعات
روش مورداستفاده در این پژوهش روش توصیفی – تحلیلی است.در این روش با استفاده از اطلاعات جمع‌آوری‌شده از طریق کتب، مقالات، اسناد، اینترنت و سایر منابع، به واکنش دولت عربستان در دو حوزه‌ی داخلی و منطقه‌ای در قبال بیداری اسلامی ، پرداخته میشود.
1-10-بررسی ادبیات موجود
مهمترین نکته‌ای که در ابتدای این مبحث باید بدان اشاره کرد این است که با توجه به جدید بودن موضوع متأسفانه پژوهش‌های زیادی در قالب کتاب در این حوزه صورت نگرفته است. در ذیل به چندین کتابی که در این حوزه موردبررسی قرارگرفته پرداخته میشود:
یكی از کتاب‌هایی كه در مورد موضوع پژوهش پیش رو نوشته‌شده است، كتابی است كه از سوی انتشارات ابرار معاصر که توسط مجموعه‌ای از پژوهشگران انتشاریافته تحت عنوان «کتاب خاورمیانه(9)»، است که مربوط به مسائل داخلی عربستان سعودی است که یک برآورد اساسی از تحولات و زمینه‌های بروز تغییرات و همچنین واکنش این کشور در خصوص تحولات داخلی بوده است.
از دیگر كتب موجود میتوان به «كتاب شیعیان عربستان» نوشته‌ی فؤاد ابراهیم اشاره نمود.این کتاب توسط سلیمه دارمی و فیروزه میررضویترجمه شده و توسط انتشارات ابرار معاصر تهران به چاپ رسیده است. در این كتاب نویسنده یک نظر اجمالی در خصوص تحول اپوزیسیون شیعه در استان شرقی عربستان، طی مقطع زمانی پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ تا روی کار آمدن ملک عبدالله در اوت ۲۰۰۵ ارائه میکند.
از دیگر کتب منتشره در این حوزه میتوان از کتاب «خاورمیانه 8» که مجموع مقالاتی است از نویسندگان مختلف این حوزه که مربوط به انتشارات ابرار معاصر است که درباره «اسلام‌گرایی» و «بیداری اسلامی» در خاورمیانه است. مقالات این کتاب در پی این هدف هستند تا با بررسی و پژوهش، ریشه‌های نگرش‌های اسلامی در خاورمیانه و تفحص در ساختارها و کارکردهای اسلام‌گرایی و بیداری اسلامی درگذشته و حال این کشورها را موردبررسی قرار میدهد.
در خصوص موضوع موردپژوهش چند پایان‌نامه كارشناسی ارشد در دانشكده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، با عناوینی همچون « بیداری اسلامی و تأثیر آن بر روابط ایران و عربستان » از سید ایوب موسوی منور و همچنین پایان‌نامه‌ی دیگری تحت عنوان «بررسی و تحلیل وضعیت حقوقی شیعیان عربستان سعودی» از یاسر مکرمی قرطاول ، و همچنین پایان‌نامه‌ی دیگری در دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی تحت عنوان« سیاست خارجی عربستان از سال 2001 تا 2012» از محمد اولیایی نام برد که در آنها به بررسی تحولات داخلی عربستان و همچنین شرایط داخلی در خصوص وقوع تحولات در این کشور و واکنش‌های این کشور در تحولات انقلابی خاورمیانه پرداخته‌شده است.
از مقالات مرتبط با موضوع پژوهش مقاله‌ای تحت عنوان «استراتژی عربستان سعودی در برابر خیزش‌های جهان عرب» كه توسط حسن احمدیان در فصلنامه‌ی رهنامه‌ی سیاست‌گذاری در سال 1390 به چاپ رسیده است. در این مقاله نویسنده به واکاوی مبانیِ تحرکات ریاض بر اساس اهداف و اولویت‌های سیاست خارجی عربستان و امنیت، در نگرش استراتژیک عربستان به کشورهای بلافصلش در شبه‌جزیره میپردازد.
رشد جمعیّت بشر نه‌تنها افزایش تصاعدی ندارد بلکه در حال کاهش است. در طی سی سال گذشته از تعداد فرزندان به‌دنیا آمده توسط زنان جهان کاسته شده است. در مقیاس جهانی، زنان معاصر به اندازه نصف مادران خود بارور میشوند. نگاهی دقیق‌تر به اعداد و آمار تأیید کننده این واقعیت مستند خواهد بود. چهل سال پیش هر مادر به‌طور متوسط بین ۵ تا ۶ کودک به دنیا می‌آورد ولی در حال حاضر به نصف مقدار قبلی رسیده است(پیرس، 2008)[1]. خانواده اصلیترین واحدی است که تصمیمات باروری، هدفهای فرزندآوری و رفتارهای
باروری در آن شکل می‌گیرد(تافلر ، 1383). و در برنامه‌های تنظیم خانواده همیشه زنان جزء گروههای هدف بوده‌اند و زنان در سیاستهای کنترل جمعیّت و تنظیم خانواده جزء گروههای هدف اصلی به حساب می‌آیند. به ویژه در برنامه‌های کنترل باروری و موالید این امر اهمیّت بیشتری دارد. در طی اجرای برنامه‌های کنترل جمعیت در ایران در دهه‌ی 70 بیشترین برنامه‌ها معطوف به زنان بود. سیاست کنترل موالید در ایران توانست سطح باروری را به سطح جایگزین و زیر جایگزین برساند و به این وسیله ایران در همه‌ی مناطق شهری و روستایی انتقال باروری را تجربه کرد. اعمال سیاستهای کنترل موالید موجب تغییرات شگرفی در ساختار جمعیتی جوامع شد که مهمترین آن میتوان به انتقال باروری اشاره کرد، یعنی انتقال از باروری کل سطح بالا به باروری کل سطح جایگزین و زیر حدّ جایگزین. این تغییر شگرف با مدت زمانهای مختلف و کیفیتهای گوناگون در کشورهای جهان اتفاق افتاد. ایران از آن‌جمله کشورها بود که در اواخر قرن 20 به جرگه‌ی این گفتمان پیوست و به‌طور جدی کنترل موالید را تجربه کرد. به شکل‌هایی که کمتر از یک دهه باروری کل آن کاهش چشمگیری یافت و در بسیاری از مناطق به سطح جایگزین رسید و در یک دهه‌ی اخیر، بسیاری از استانها و مناطق شهری و روستایی آن شاهد باروری سطح جایگزین و زیر حدّ جایگزین است. در این‌جا منظور از باروری سطح جایگزین، سطحی از فرزندآوری است که در آن یک نسل از زنان تنها آن تعداد فرزند کافی برای جایگزینی خود و والدینشان را به‌دنیا می‌آورند که برابر با 1/2 فرزند برای هر زن است(ویکس[3]، 68:2005). نیل به این هدف بدون شک مدیون سیاستهای جدی معطوف به رفتار تولید مثل زنان و البته مشارکت و تصمیم گیری خود آنها نیز بوده است.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی اطلاعات نیاز به استفاده از امکانات روز جهت تبادل دادهها با سرعت و دقت بالا و رهایی از محدودیتهای محیطی بیشتر احساس میشود بنابراین لازم است از امکانات و تجهیزاتی که بتواند به سادگی و آسانی راهاندازی شود استفاده نمود.
یکی از راحتترین، سادهترین و کم هزینهترین روشها استفاده از شبکههای کامپیوتری بخصوص شبکههای کامپیوتری بیسیم است.
با توجه به نیاز به اشتراک گذاشتن به موقع دادهها ایده ایجاد شبکه شکل گرفت. کامپیوترهای شخصی ابزارهایی جالب برای تولید انواعی از اطلاعات هستند، اما به شما این اجازه را نمیدهند که به سرعت دادههای تولیدی خود را به اشتراک بگذارید. بدون شبکه، اسناد باید چاپ شوند تا دیگران بتوانند آنها را ویرایش کنند یا مورد استفاده قرار دهند. در بهترین حالت میتوانید فایل مربوطه را در اختیار آنها قرار دهید تا در کامپیوتر خود ذخیره کنند. اگر دیگران در آنها تغییراتی ایجاد کنند هیچ راهی برای ترکیب تغییرات وجود ندارد. اگر چند کامپیوتر و یا حتی وسایل دیگری مانند چاپگر و … به یکدیگر متصل شوند، یک شبکه ایجاد میشود که میتوانند اطلاعات را بین یکدیگر به اشتراک گذارند.
در بخش 1 این فصل به بررسی مفهوم شبکه پرداخته و اجزای شبکه را مورد بررسی قرار خواهیم داد. در بخش دوم به بررسی شبکههای کامپیوتری میپردازیم. در بخش سوم
شبکههای بیسیم مورد مطالعه قرار خواهند گرفت و بخش 4 به معرفی شبکههای سیار میپردازد.
- شبکه
یک شبکه از اتصال تعداد بسیاری گره[2] که جریانی مطلوب در آن وجود دارد به وجود میآید. گرهها نقاطی هستند که در آنها بیش از دو شاخه یا خط ارتباطی[3] که جریان از طریق آنها عبور میکند، یکدیگر را ملاقات میکنند. شکلی که در ادامه میآید یک شبکه با پنج گره A ، B ،C، D وE را نشان میدهد. این گرهها با خطوط ارتباطی یا شاخههای گوناگونی مانند ، ، ، و… با هم مرتبط شدهاند.
شکل 1-1- ساختار شبکه
در مهندسی برق یک مثال ساده از شبکه، یک شبکه الکتریکی است که خطوط ارتباطی آن اجزای الکتریکی مانند مقاومت[4]، خازنها[5]، القاکنندهها[6] و اجزای فعال هستند که جریان از طریق این شاخهها عبور و گرههای بسیاری را ملاقات میکند. جریان عبوری از طریق تعدادی از شاخهها به یک گره میرسد و از طریق تعدادی شاخه دیگر از گره خارج میشوند.
در شبکههای حمل و نقل جادهای جادههای مختلف در تقاطعها و یا چهارراهها، که میتوان از آنها به عنوان یک گره یاد کرد، با یکدیگر برخورد میکنند. جادهها مانند خطوط ارتباطی عمل میکنند و وسایل نقلیه در آنها جریان دارند. دریک تقاطع یک وسیله نقلیه از یک جاده
میآید و به جاده دیگری که در نظر دارد میرود. به صورت مشابه شبکههای ریلی و خطوط هوایی را داریم. شبکههای پستی شبکههایی هستند که در آنها پیام از مبدأ به مقصد فرستاده میشود. امروزه با ابداع ارتباطات الکترونیکی به شبکههای تلفنی، اطلاعاتی و رادیویی تلویزیونی دسترسی داریم.
سازماندهی شبکههای ارتباطی به صورت گام به گام مورد بحث قرار میگیرند. یک شبکه از گرهها و شاخهها به منظور تسهیل جابهجاییهای فیزیکی تشکیل شده است. جریان از طریق یک گره وارد شبکه میشود و از یک گره به نام گره مقصد از شبکه خارج میشود که این گره به گره مصرفکننده معروف است. هر گرهای میتواند به عنوان یک گره مبدأ و یا مصرفکننده باشد
مطالعه و تحقیق در باره شرایط شغلی نشان می دهد كه هر استخدام لااقل از نظر روان شناختی پیمان دو جانبه ای محسوب می شود كه طی آن مستخدم تعهد می كندقوانین سازمانی را رعایت كند و وظایف محوله به وی را با دقت انجام دهد و … در مقابل مستخدم نیز انتظاراتی هر چند تلویحی از سازمان دارد مانند برخوردار شدن از امكانات لازم برای ارضای نیازهای فردی ازقبیل نیاز فیزیولوژیك ، نیاز به احترام ، امنیت و … است. (رابینز1 ترجمه پارساییان واعرابی،1374)
یكی از موضوعات مطروحه در ادبیات سازمانی مربوط به «تعهد سازمانی» است كه برای درك و پیش بینی رفتار سازمانی اهمیت پیدا كرده است. چنان كه مسئولان ، مدیران و تحلیل گران سازمانی در جست و جوی راه هایی برای افزایش عملكرد و باقی ماندن كارمندان در شغل می باشند.
1-Robbins
تعهد سازمانی به چند دلیل می تواند مورد اهمیت باشد :
- یافته های اخیر نشان داده كه تعهد سازمانی اغلب پیش بینی كننده خوبی ، برای تمایل ماندن درشغل می باشد. (پورتر1 1974 ).
- یافته هایی كه به وسیله ماودی ، پورتر،استیرز2 و بولیان3 در سال (1974 )به دست آمده است نشان می دهد كه كارمندان دارای تعهد سازمانی بالا ممكن است نسبت به كسانی كه تعهد كمتری دارند عملكرد بهتری داشته باشند.
- برخی یافته ها نشان دادند كه تعهد سازمانی ممكن است شاخص خوبی برای نشان دادن میزان تاثیر و اثر بخشی یك سا زمان باشد. (کوخ19974).
افراد متعهد ، همچون منبعی از انرژی و توان هستند که با قدرت به سمت آرمان وهدف خویش پیش می روند. افراد متعهد به قوانین وساختارهای موجود اکتفا نمی کنند وخود را در چارچوب آن محدود نمی سازند.آن ها اگر قانون یا ساختاری را در مقابل خود ببینند،سعی در تغییر آن و رفع موانع موجود می کنند.گروهی ازانسانهای متعهد می توانندنیرویی را خلق کنند که هر ناممکن راممکن سازند.(رابینز،ترجمه کبیری،1376)
تعهد سازمانی می تواند پیامد های مثبت و متعددی داشته باشد . كاركنانی كه دارای تعهد و پایبندی هستند ، نظم بیشتری در كار خود دارند و مدت بیشتری در سازمان می مانند و بیشتر كار می كنند . مدیران باید تعهد و پایبندی كاركنان را به سازمان حفظ كنند و برای این امر باید بتوانند با استفاده از مشاركت كاركنان در تصمیم گیری و فراهم كردن سطح قابل قبولی از امنیت شغلی برای آنان ، تعهد و پایبندی را بیشتر كنند ( مورهد ، ترجمه الوانی و معمارزاده 1374 ).
در سازمانهای آموزشی هرچند دستیابی به اهداف آموزشی صرف،منوط به استفاده بهینه از منابع انسانی، مالی و تجهیزاتی است،اما پویایی نظام آموزش و پرورش وابسته به عوامل مختلفی از جمله داشتن کارمندانی خشنود،برخوردار ازتعهد و وفاداری بالا نسبت به سازمان ونسبت به کار خود است تا در محیطی پویا وسالم با به کار بستن تمام توان خویش برای کارایی بیشتر وبهتر این سازمان فرهنگی گام
بردارند.
1-Porter 3- Boulian
2- Steers 4-Chows
با توجه به آنچه در مورد اهمیت تعهد سازمانی ذکر شد شناسایی عواملی که برروی تعهد افراد به سازمان اثر می گذارند حایز اهمیت می باشند و ازآنجا که تحقیقات پیشین نشان داده اند یكی از این عوامل ، امنیت شغلی است .
در پژوهش هرسی و بلانچارد (1365، به نقل دراکر)، آمده است: « نظر شخص نسبت به امنیت برای یك شغل مهم است. بسیاری از سازمانها با فراهم كردن برنامه هایی چون مزایای جانبی ، بیمه عمر بیمه حوادث ، بیمه سلامتی و طرح های بازنشستگی به امنیت توجه بسیار دارند. افرادی كه احساس امنیت در محیط كارشان نمی كنند ، بیشترین انرژی خود را صرف تلاش برای كاهش عوامل تهدید كننده و افزایش احساس ایمنی می كنند.
زمانی تصور می شد ارضای نیازهای افراد ازمنابع و امکانات سازمان می کاهد ، اما امروزه این نظریه به کلی منتفی شده است. امروزه کارشناسان معتقدند چنان چه نیازهای واقعی كاركنان به درستی درک وبه آن بها داده نشود ، بهره وری در سازمان کاهش پیدا می کند. زیرا علاقه مندی ونگرش مثبت به شغل سبب تلاش کاری بیشتر و در نتیجه باعث کاهش هزینه ها می شود. (طالب پور و امامی ، 1386)
احساس عدم امنیت شغلی مانند سایر ناكامی ها موجب بروز اضطراب ، فشارهای عصبی می گردد كه می تواند به صورت بازدهی كم و هدف های تحقق نیافته جلوه گر شود.
تا وقتی كه كاركنان یك سازمان نسبت به آیندة شغلی و وضعیت استخدامی خود مطمئن نباشند و از مزایای آینده شغلی خود مانند بیمه و بازنشستگی اطمینان نداشته باشند، همواره دچار اضطراب و دلهره هستند. چه بسا این اضطراب بر زندگی كاری آنها اثر می‌گذارد و میزان عملكرد و بهره وری آنها را پایین می‌آورد.
بنابراین امنیت شغلی تنش ها و اضطراب های ناشی از ترس از دست دادن شغل را می كاهد و به نوعی سلامت روانی كاركنان را تضمین می كند.
با توجه به مطالب مذكور در زمینه امنیت شغلی ، استرس شغلی و تعهد سازمانی ، به نظر می رسد بررسی ارتباط این سه متغیر نكات مفیدی در زمینه مسایل سازمانها روشن سازد و پژوهش حاضر نیز همین هدف را دنبال نموده است.
گسترش صنایع و استفاده روز افزون از فلزات سبب انتشار وسیع آنها در محیط زیست گشته است. به طوری که این فلزات از راه های گوناگون قادر به ورود به زنجیره غذایی و در نهایت سیستم های بیولوژیکی می‌باشند. افزایش عناصر فلزی به خصوص فلزات واسطه سنگین در محیط زیست حتی در مقادیر بسیار کم، آثار زیان باری را بر سلامتی انسانها و دیگر جانداران در پی دارد. از این رو شناسایی و تعیین مقدار فلزات سنگین جهت کنترل و جلوگیری از افزایش نامطلوب آنها امری ضروری است. یکی از فلزات سنگین پالادیم میباشد که در این قسمت پایان نامه به بررسی خصوصیات و اثرات پالادیم میپردازیم.
4-2 تاریخچه
پالادیم در سال 1803 توسط ویلیام هید ولاستون[1] کشف شد، این عنصر توسط ولاستون دو سال بعد از کشف سیارک پالاس، نامگذاری
شد. اسم این عنصر برگرفته از الهه یونانی خرد، پالادیون یا پالاس است. ولاستون این عنصر را در یک معدن پلاتین در آمریکای جنوبی کشف کرد. روزگاری ترکیب پالادیم کلرید برای درمان مرض سل به میزان 065/0 گرم در روز تجویز میشد. این ترکیب عوارض جانبی زیادی داشت و فورا داروهای موثر دیگر جایگزین شدند[1].
پالادیم هم به صورت آزاد و هم به صورت آلیاژ با طلا و پلاتین و دیگر فلزات در محل کوههای اورال استرالیا ، اتیوپی و آمریکای شمالی و جنوبی یافت میشود، با این حال اکثر پالادیم مصرفی بدلیل صرفه اقتصادی از معادن نیکل و مس در آفریقای جنوبی و آنتاریوی کانادا استخراج میشود، چرا که حجم زیاد تولید فلزات از این معادن، عمل دریافت پالادیم را به صرفه میکند[1].
4-3 خواص فیزیکی و شیمیایی پالادیم
پالادیم (Pd) دارای عدد اتمی 46 است و یکی از فلزات کمیاب بوده و به رنگ نقرهای است و در مجاورت هوا سیاه نمیشود. این فلز با چگالی اندک خود پایینترین نقطه ذوب را در میان فلزات هم گروه پلاتینیوم دارد. این فلز در زمانی که به آن حرارت داده شود، به میزان زیادی کشیده و نرم شده و در دمای کم سفت و محکم میشود[1].
پالادیم به شدت با ترکیبات گوگردی و اسید نیتریک ترکیب شده به آرامی در هیدروکلریک اسید حل میشود. همچنین این فلز در دماهای معمولی با اکسیژن ترکیب نمیشود. این فلز به طرز بسیار غیر معمول و عجیب خاصیت جذب هیدروژن را تا 900 برابر حجم خود در دمای اتاق دارد . در این عمل احتمالا هیدرید پالادیم تشکیل میشود اما ترکیب شیمیایی واقعی آن هنوز آشکار نشده است[1]. حالت های معمولی اکسیداسیون پالادیم 2+، 3+ و 4+ میباشد. اخیرا ترکیباتی از پالادیم که در آن عدد اکسیداسیون پالادیم 6+ است گزارش شده است[1،2]. برخی از خواص عمومی پالادیم در جدول (1-1) ذکر شده است.
[1] -William Hyde Wollaston