وبلاگ

نوجوانی برهه­ای از زندگی است که نوجوان در معرض خطر ورود به رفتارهای پرخطر و مسأله­آمیز از جمله بزهکاری[1]، مصرف مواد و رفتارهای جنسی واقع می­شود. ورود به این نوع رفتارها، الگوهای سالم سازگاری و رشد را با وقفه و رکود روبرو می­سازد. این نوع علایم و نشانه­های ناکارآمدی رفتاری در نوجوانی ممکن است پیش­درآمد ناسازگاری و تعادل ضعیف در طول بزرگسالی باشد. از این رو، مطالعه و شناخت پیش­زمینه­ها و مقدمات کجروی نوجوانان، محور علایق روان­شناسان و جامعه­شناسان بوده است (اریکسون[2]،396:2000). در بررسی های به عمل آمده در بیشتر کشورهای جهان، آمار جرایم و بزهکاری متوجه جوانان، همچنان رو به افزایش بوده است. در آمریکا، سالانه بیش از دو میلیون فرد زیر 17 سال بازداشت می­شود (گرین[3]،323:2008). مطابق آمار دیگری در این کشور 700000     دانش­آموز از دبیرستان ترک تحصیل می­کنند، چهارده میلیون کودک در خانواده­های تک والد زندگی می کنند، 200000 کودک سالانه در معرض نوعی سوء رفتار و سوءاستفاده هستند، 3000000 دانش­آموز و معلم سالیانه قربانی جرم واقع می­شوند و سالانه 500000 مورد سرقت، زورگویی، حمله و تجاوز در مدارس به وقوع می­پیوندد (گروس[4] و دیگران،5:2000). در سال 2005، وکیل سابق دادگستری جان اشکرافت اظهار داشت که به رغم صرف میلیونها دلار هزینه در برنامه­ها برای کاهش و حل و فصل بزهکاری و جوانان در معرض خطر، حکومت فدرال در کاهش خشونت جوانان ناموفق بوده است. اشکروفت بعدها اظهار داشت که جوانان در قبال رفتار خشونت­آمیز خود مسئولیت­پذیر و پاسخگو بار نیامده و از این رو، جوانانی که در قرن 21 مرتکب جرم می­شوند متفاوت از پیشینیان ­خود می­باشند (استونس[5]،295:2011).

بی­شک نوجوانان و جوانان، بخش مهم و پایه­ای سرمایة انسانی هر جامعه به شمار می­آیند که در عین حال، بیش از سایر گروههای جامعه در معرض بزهکاری و بزه­دیدگی قرار دارند. در آخرین سرشماری ملی در ایران که در سال ۱۳۹۰ انجام گرفت جمعیت کشور بالغ بر ۷۵،۱۴۹،۶۶۹ تن بوده است (مرکز آمار ایران،1392). بر اساس برآوردهای مرکز آمار ایران هم اکنون نزدیک 24168821 نفر از جمعیت ایران یعنی 32 درصد آن، از نظر سنی زیر 18 سال هستند. جمعیت دانش­آموزی کشور نیز در سال تحصیلی ۹۳ـ۹۲ بالغ بر ۱۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر با احتساب سه مقطع دبستانی، راهنمایی و دبیرستانی بوده است که حدود ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار دانش‌آموز در دوره‌های متوسطه شامل دوره اول متوسطه (راهنمایی سابق) و دوره دوم متوسطه تحصیل خواهند کرد (مرکز آمار ایران،1392). آمار مزبور از یک سو نشانگر ظرفیت­های بالقوه آموزشی و سرمایه انسانی در جامعة ایرانی است، و از سوی دیگر، در صورت عدم توجه کافی و برنامه­ریزی دقیق، می­تواند به عنوان یک آسیب­ و یا تهدید قلمداد ­شود.

در داخل کشور نیز با توجه به آمارهای منتشر شده می­توان نتیجه گفت که میزان وقوع جرایم بر حسب سن، جوان­تر شده و بزهکاری و جرم

 از جوانان به نوجوانان به شدت در حال گسترش است (رجبی،131:1388). بویژه اینکه با توجه به تحولات پدید آمده در حوزه رسانه­ها و فناوری ارتباطات، آسیب­های نوپدیدی نیز ظهور یافته است که زندگی و سلامت کودکان و نوجوانان را با خطرات جدی مواجه ساخته است. اعتیاد و مصرف مواد از جمله آسیب­هایی است که به مدارس نفوذ کرده و وضعیت بهداشت و سلامت دانش­آموزان را روز به روز با شدت بیشتری مورد تهدید و حمله قرار می­دهد. گزارش سال 2008 سازمان ملل می‌گوید که ایران بیشترین مصرف سرانه مواد مخدر در جهان را داراست. گزارش‌های دیگری وجود دارد که پایین‌ترین سن آغاز اعتیاد را نیز ویژه ایران می‌داند. نتایج یک تحقیق علمی در زمینه مبارزه با مواد مخدر نشان می‌دهد که مدارس راهنمایی و دبیرستان، یکی از محیط‌های اصلی برای شروع استفاده از مواد مخدر است. آن طور که مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر اذعان دارند، رواج مواد مخدر در بین دانش‌آموزان مدارس به ویژه در حاشیه شهر، به وضعیت نگران‌کننده‌ای رسیده است. طاها طاهری جانشین دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر در این خصوص می‌گوید: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، در برخی مدارس حاشیه‌ای نقاط آسیب‌پذیر، دانش‌آموزان به مصرف‌کننده مواد مخدر تبدیل شده‌اند. با توجه به شرایط یاد شده، زنگ‌‌های خطر در خصوص رواج مواد مخدر در میان دانش‌آموزان مدارس این مناطق به صدا در آمده است (خبرگزاری تحلیلی ایران،1388).

شیوع بزه و رفتارهای پرخطر در میان نوجوانان و جوانان در سالهای اخیر به یک مسألة عمدة اجتماعی تبدیل گشته است. نتایج و یافته­های حاصل از پیمایش­ها و تحقیقات تجربی به قوت بر مدعای فوق مهر تأیید می­زنند. پوراصل[6]و دیگران (2007) در پژوهشی میان 1785 دانش­آموز از شهر تبریز دریافتند که 226 نفر (7/12 درصد) تجربة مصرف الکل و 36 نفر (2 درصد) تجربه مصرف مواد مخدر داشته­اند. کلیشادی[7] و دیگران (2006) در پژوهشی در میان دانش­آموزان دریافتند که میزان شیوع مصرف سیگار در بین پسران 5/18 درصد و در بین دختران 1/10 درصد می­باشد. میانگین سنی اولین اقدام برای مصرف سیگار 2/13 سال بوده است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که مصرف سیگار در میان نوجوانان به عنوان یک تهدید محسوب می­شود. آیت­اللهی[8] و دیگران (2005) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که 9/16 درصد دانش­آموزان مصرف سیگار را تجربه کرده و 5/2 درصد مرتباً مصرف سیگار داشته­اند. همچنین 35 درصد از         دانش­آموزان الکل را تجربه کرده و 1/2 درصد از آنها به طور مرتب مصرف الکل داشته­اند. در پژوهش دیگری که توسط امیری[9] و دیگران (2011) در میان 3958 دانشجوی دانشگاه در شمال ایران انجام شده دیده شد که مصرف اکستازی، تریاک و شاهدانه به ترتیب 3/4، 7/2 و 4/2 درصد در میان دانشجویان رواج دارد.

1-1 آستروسیت­ها

آستروسیت­ها از فراوان­ترین سلول­های گلیا در سیستم عصبی مرکزی (CNS) [2] می­باشند که فاقد آکسون، پتانسیل عمل[3] و پتانسیل سیناپسی­اند. جمعیت این سلول­ها 10 برابر نورون­ها بوده و 25% تا 50% حجم مغز را اشغال می­کنند [1, 2]. از نظر ظاهری، ستاره­ای شکل بوده و دارای زوائد متعددی هستند که با سطح نورون اتصال غیر­سیناپسی دارند [3]. این سلول­ها دارای زوائد دور عروقی[4]­اند و حدود 85% از سطح مویرگ­ها در مغز را می­پوشانند [2, 4]. از ویژگی آستروسیت­ها بیان دسته­ای ازفیلامنت­های حد واسطnm  9 به نام [5]GFAP می­باشد که باعث تقویت ساختمان آن­ها می­شود. GFAP مارکر شناسایی آستروسیت­ها می­باشد [5-8]. آستروسیت­ها به وسیله اتصالات منفذدار[6] به هم متصل می­شوند و یک سن­سیشیوم الکتریکی  ایجاد می­کنند [9]. هم­چنین دارای کانال­های آبی[7] هستند که به یون­ها و مولکول­هایی با وزن

 مولکولی کمتر از 1000 دالتون نفوذپذیرهستند. بنابراین گستره­ی وسیعی از مولکول­ها شامل نوکلئوتید­ها، قند­ها، آمینو­اسید­ها، پپتید­های کوچک،cAMP،Ca2+ ، اینوزیتول تری فسفات (IP3) از این مسیر عبور می­کنند [10]. چنین ارتباطات بین سلولی باعث هماهنگ شدن فعالیت­های سلول­های مجاور و فعالیت­های الکتریکی و بیوشیمیایی در خود سلول می­گردد. نفوذ­پذیری اتصالات منفذ­دار به شدت به وسیله اسیدیته­ی خارج سلولی و یا افزایش کلسیم خارج سلولی کاهش می­یابد [11].

پتانسیل استراحت غشای آستروسیت­ها نسبت به نورون­ها منفی­تر است. چون سلول­های گلیال انواع مختلفی از کانال­های پتاسیمی را دارند، بنابراین نسبت به نورون­ها به پتاسیم نفوذ­پذیرتر­ند. برای مثال پتانسیل استراحت غشای آستروسیت­ها در حدود mv 85- و پتانسیل استراحت غشای نورون در حدودmv 65- است. چون نسبت کانال­های سدیمی به پتاسیمی درآستروسیت­های بالغ بسیار کم است، آستروسیت­ها قادر به تولید پاسخ­های الکتریکی مانند پتانسیل عمل نیستند و افزایش میزان کلسیم داخل سلولی نشان دهنده­ی فرم تحریکی آن­ها است. ولتاژ غشای آستروسیت­ها نسبت به تغییرات غلظت پتاسیم خارج سلولی بسیار حساس می­باشد، به طوری که وقتی [K+]o  از mM 4 بهmM  20 می­رسد، آستروسیت­ها در حدودmv 25 دپلاریزه می­شوند، در حالی­که نورون­ها فقط در حدود mv 5 دپلاریزه می­شوند. این عدم حساسیت پتانسیل استراحت نورون­ها به تغییرات [K+]o در محدوده­ی فیزیولوژیک، نمایانگر قدرت تطابق آن­هاست که بتوانند در رویارویی با افزایش آنی [K+]o، پتانسیل استراحت آن­ها پایدار بماند [12-14]. انباشته شدن [K+]o در اثر فعالیت ثانویه نورون­ها ممکن است علامتی را به سلول­های گلیا بفرستد که متناسب با مقدار فعالیت آن­ها است. برای مثال، یک افزایش جزئی در [K+]o باعث شکسته شدن گلیکوژن در سلول­های گلیا می­گردد که این اتفاق، شاید سوخت لازم را برای فعالیت نورون­های مجاور فراهم می­کند [12].

 نورون­ها وگلیا­ها از طریق اتصالات منفذ­دار با یکدیگر ارتباط ندارند و ارتباط این سلول­ها با هم به وسیله فضای باریک خارج سلولی[8] (ECS) بین آن­ها صورت می­گیرد[15]. در CNS پستانداران ECS یک جز بسیار کوچک است که به وسیله غشاهای هم­جوار به وجود می­آید و به طور میانگین فضایی در حدود µm 02/0 می­باشد [10]. ECS یک بخش بسیار فعال است، در این بخش میزان بسیاری از مولکول­های آزاد شده از یک سلول مانند یون­ها، متابولیت­های انرژی، میانجی­های عصبی و … به طور سریع به سلول­های هم­جوار انتشار می­یابند و بدین وسیله ارتباط بین نورون­ها و سلول­های گلیا کنترل می­گردد [16].

بحران در ادبیات امروز، کلمه‌ای آشنا برای دولتمردان، علماء، متخصصان و عموم مردم می‌باشد و اینکه پیش از بحران می‌بایست از چه آمادگی‌هایی برخوردار بود و حین آن چه اقداماتی انجام داد تا خسارات ناشی از آن کاسته شده و پس از آن چگونه در حداقل زمان به بازسازی خسارات ناشی از آن پرداخت به یکی از مباحث جدّی در جوامع امروز تبدیل شده، بگونه‌ای که در اکثر کشورها یک سازمان و یا حتی وزارتخانه‌ای به این امر اختصاص داده شده است.

در کشور ما نیز باتوجه به شرایط خاص جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی آن که تقریبا کشور در معرض تمامی انواع بحران‌ها قرارداده و علاوه برآن بصورت متناوب از جانب کشورهای قدرتمند مورد تهدید قرار می‌گیرد ؛ آمادگی برای مقابله با بحران‌ها و هر گونه اقدام خصمانه دشمن اعم از جنگ، خرابکاری، تحریم و … اجتناب ناپذیر می‌باشد.

در بحران‌های طبیعی احتمال وارد آمدن آسیب به زیرساخت‌ها وجود دارد؛ البته در این زمینه‌ معمولا پیش‌بینی‌های لازم پیش از ایجاد این

 زیرساخت‌ها به عمل می‌آید ولی در جنگ‌های نوین با توجه به اهمیت زیرساخت‌های حیاتی هر کشور، نخستین نقاطی که مورد حمله قرار می‌گیرند، این زیرساخت‌ها، علی الخصوص در حوزه‌ی انرژی می‌باشد. استراتژیک‌ترین انرژی که در حال حاضر تقریبا زندگی، کار و ارتباطات تمام افراد به آن بستگی دارد برق است و نیروگاه‌های تولید برق و خطوط انتقال آن به عنوان اولین زیرساخت‌هایی است که در صورت آسیب چه به دلیل بحران‌های طبیعی و چه در صورت حمله دشمن می‌بایست مورد توجه قرار گرفته و برای مقابله با آسیب‌های آن چاره‌ای اندیشید.

قطع برق در جوامع امروز برابر با ایجاد بحران می‌باشد و اطلاع رسانی در شرایط بحران به ایجاد آرامش و کاهش خسارات ناشی از این بحران کمک شایانی می‌نماید، اما در شرایط قطع برق با عدم امکان اطلاع رسانی از طریق رسانه‌های مرتبط با برق از قبیل تلویزیون، رادیو، رسانه‌های مکتوب، اینترنت، تلفن همراه و … مواجه می‌باشیم، زیرا حتی در صورتیکه مخاطبان بوسیله ژنراتورهای خانگی یا باطری بتوانند دریافت کننده‌های خود را فعال نمایند فرستنده‌های محلی در ارسال محتوا با مشکل مواجه می‌باشند.

لذا برای این مورد باید چاره‌ای اندیشید که در کوتاهترین زمان و با حداقل امکانات، شرایط اطلاع رسانی توسط رسانه‌های عمومی در شرایط بحران ناشی از قطع برق را فراهم آورد. به همین منظور نسبت به بررسی این مساله از دیدگاه کارشناسان در حوزه‌ی پدافند غیر عامل و کارشناسان رسانه خواهیم پرداخت.

1.2        اهمیت و ضرورت تحقیق

اهمیت اطلاع رسانی در شرایط بحرانی برای کاهش آسیب‌های ناشی از این بحران و همچنین تاثیرات مثبت روانی‌ای که اطلاع رسانی در این شرایط برای عموم مردم بوجود آورده و از ایجاد شایعات جلوگیری می‌نماید، امری است که پیش از این در تحقیقات گسترده‌ی علمی اثبات شده است.

با توجه به مشکلاتی که در اثر قطع برق بر سر راه اطلاع رسانی بوجود می‌آید می‌بایست نسبت به بررسی شیوه‌های اطلاع رسانی در این شرایط توسط رسانه‌ها اقدام و در نهایت به راهکاری برای این امر دست پیدا کرده و این راهکار را برای اطلاع رسانه‌ها و سایر سازمان‌های مرتبط با موضوع قرار دهیم.

شرایط خاص کشورمان در حال حاضر و تهدیداتی که توسط کشورهای متخاصم نسبت به آن انجام می‌پذیرد نیز دلیل دیگری است که به عنوان انگیزه انتخاب این موضوع می‌باشد. در جنگ‌های امروز معمولا ابتدا کشورها از طریق رسانه‌ها شکست می‌خورند و سپس از طریق نیروهای نظامی مقابل، نمونه جنگ آمریکا- عراق سال ۲۰۰۳ که در آن ابتدا شکست نیروهای عراقی توسط رسانه‌های حامی جنگ اعلام و چند روز بعد بغداد توسط نیروهای حمله کننده، اشغال شد.

در این تحقیق امیدواریم بتوانیم بستری مناسب برای شناسایی روش‌های اطلاع رسانی در شرایط بحرانی بدست آوریم و گامی هر چند کوچک در راستای کاهش خسارات ناشی از بحران‌ها علی الخصوص بحران‌های ناشی از هجوم دشمن در کشورمان برداشته شود.

طلاق موضوعی متصل به ازدواج است با ریشه‌ها وعلت‌های همسو و همسان، نرخ بالای زنان و مردان مطلقه، فرزندان طلاق، از هم پاشیدن بنیان خانواده در آینده می‌تواند حیات جامعه را با مخاطره روبرو ساخته و از این رومی‌طلبد تا توجه بیشتری  به این موضوع  گردد.

همچنین نتایج بررسیهایی  كه در سالهای گذشته در خصوص زوجین درخواست كننده طلاق ، صورت پذیرفته بیانگر این است كه بیشتر درخواستهای طلاق در دوران عقد ارائه شده، بنابراین        می توان گفت  بیشتردرخواست های طلاق  درسه سال نخست زندگی مشترك ، رخ می دهد كه این سئوال پیش می آید نبود بلوغ آگاهی زوجین در زمان ازدواج منجر به طلاق می شود؟

اگرچه پرداختن آماریِ صرف به این تراژدی نمی تواند به عنوان یك ملاك مناسب موردتوجه باشد و در این راستا ضرورت توجه همزمان به سیاستگذاری های ملی و فرهنگ سازی قومی را         می طلبد، اما باید از رهگذر آمارهای مستند به اهمیت اجتناب ناپذیر پیشگیریقبل از وقوع هر بحران توجه داشته باشیم تا با ارائه راهكارهای پیشگیرانه از افزایش روند صعودی منحنی های طلاق در كشور جلوگیری كنیم.

هر چند تجزیه و تحلیل این مطلب كه چرا برخی طلاق می گیرند، كمی دشوار به نظر میرسد، اما به هر صورت، از هم پاشیدگی كانون خانواده نتیجه نارضایتی و عوامل رنج آوریاست كه زن و مرد مدت ها در مقابل آن قرار گرفته و فشارهای اقوام و دوستان یا تقبیحهای اجتماعی و عوامل دیگر هم نتوانسته است از تصمیم آن ها برای جدایی از یكدیگرجلوگیری كند.

دلایل رشد صعودیطلاق در سال های اخیر را میتوان  متأثر از عوامل اقتصادی و حتی حقوقی نیز دانست سئوالی دیگر اینجاست آیااعتیاد، دخالت والدین و اطرافیان، خشونت و ضرب و شتم، سوءظن و بدبینی و نبودتفاهم از بیشترین عوامل درخواست طلاق زوجین در سال های اخیر بوده است؟

انتخاب نادرست و بی دقتی در امر همسر گزینی و آشنایی ها و دلبستگی های خیابانی كه بی گمان تحمیل نظرات به والدین را در پی داشته،آیا از دیگر عوامل مهم شیوع طلاق دركشور به شمار               می آید؟

ارزیابی ها نشان داده صنعتی شدن و به اصطلاح مدرنتیه ،حاشیه نشینی وكمرنگ شدن نظام سنتی خانواده گسترده، بیشترین زمینه ازدواج های ناموفق را به وجودآورده است.

از این رو می توان گفت برخی از طلاق ها دستاورد ازدواج های «غلط» است، ازدواجهایی كه یا بر اثر اجبار یا ناشی از عدم شناخت است و نقش عواطف و احساسات زودگذر یاازدواج بدون تعمق هم بوده است.

طلاق كه امروزه تهدیدكننده اصلی كانون خانواده ها به شمار می آید، آسیب های اجتماعی فراوانی را به همراه دارد كه بسیاری از پیامدهای آن را می توان این روزهادر شهرهای بزرگ كشورمان مشاهده كرد. نکته ای که شایان توجه بیشتر دراین زمینه می باشد پژمرده شدن غنچه های نا شکفته است. به عبارت دیگر قبل ازاین که زندگی مشترک شروع شود طلاق به وقوع می پیوندد واین امر تبعات متعدد روانی-اجتماعی را برای دختر وپسر وخانواده ها و درنهایت برای جامعه به بار می آورد که می توان به مواردی مانند : زندانی شدن مرد به دلیل نپرداختن مهریه، اعتیاد به دلیل شکست عاطفی، ترس از تشکیل زندگی مشترک درآینده و… اشاره نمود. به نظر می رسد اختلاف سنی زوجین، میزان تحصیلات زوجین،مدت زمان عقد، مدت زمان  زندگی مشترک، نوع شغل، میزان مهریه، دخالت دیگران در امور زندگی زوجین ، مدت شناخت همسر قبل از ازدواج، شیوه  آشنائی زوجین قبل از ازدواج، میزان رضایت به ازدواج در اطرافیان، وضعیت اقتصادی- اجتماعی خانواده، تناسب فرهنگی خانواده ها، میزان معاشرت قبل از عقد، میزان نظارت خانواده ها برروابط طرفین قبل از عقد، میزان  ملاقات با همسر بعداز عقد، میزان ارتباط  با خانواده همسر بعداز عقدو وجود آسیب روانی –اجتماعی در فرد بادرخواست طلاق رابطه وجوددارد.

برهمین اساس عنوان پژوهش” بررسی عوامل مؤثردر طلاق زوجین قبل و بعداز زندگی مشترک در متقاضیان طلاق دادگاه خانواده شماره 2 تهران” انتخاب شده است كه از سه منظر عوامل فردی،اجتماعی وارتباطی بررسی انجام می شود.

یکی از بحث­های اساسی در زبان­شناسی تحلیل‌گفتمان است. اگر امروزه به تحلیل‌گفتمان بنگریم با دو دیدگاه مواجه می­شویم که یکی حوزه­ای عام و دیگر­ی حوزه­ای از زبان­شناسی است. دیدگاه اول به عنوان شاخه­ای از زبان‌­شناسی یا رشته­ای فرعی در زبان­شناسی نیست، بلکه مجموعه­ای از روش­های اکتشافی است که با آن می­توان در هر حوزه­ای که زبان­شناسی یکی از آن­هاست سوالاتی را مطرح کرد که شاید تاکنون مطرح نشده‌است و یا به سوال‌های از پیش موجود، پاسخ­هایی داد که تاکنون داده نشده‌است. این دیدگاه در سایر علوم از قبیل سیاست، جامعه­شناسی، آموزش زبان، اقتصاد، ادبیات، تبلیغات، پزشکی و … به کار می­رود (جانستون[1]، 2008). یکی از مباحث در تحلیل‌گفتمان به عنوان شاخه­ای از زبان­شناسی، این است که وضعیت اطلاعاتی عناصر گزاره‌ای که در قالب جمله ریخته می­شود بر صورت عناصر در جمله تأثیر می­گذارد. در زبان­شناسی امروز ساختار اطلاعاتی از مباحث مطرح و در حال گسترش است. لمبرکت [2](1994) ساختار اطلاعاتی را در کنار ساختار نحوی و معنا­شناسی، بخشی از دستور جمله می­داند. تأثیر ساختار اطلاعاتی بر صورت جمله در بخش نحوی، واج‌شناختی و ساخت­واژی نمود پیدا می­کند. در بخش نحوی تأثیر ساختار اطلاعاتی را می­توان در انتخاب ساختارهای دستوری پیچیده از بین چند ساختار دستوری و یا در ترتیب قرار گرفتن سازه­های جمله کنار یکدیگر مشاهده کرد. در حوزه­ی واج­شناختی، ساختار اطلاعاتی بر عناصر زبر­زنجیری تأثیر می­گذارد و در حوزه­ی ساخت­واژی، انتخاب واژه­ی خاصی از میان واژگان مربوط به یک حوزه­ی معنایی، تجلی­گاه ظهور ساخت اطلاعاتی است. در حوزه­ی تأثیر ساخت اطلاعی بر صورت ساخت­واژی، مبحثی تحت عنوان ارجاع­گفتمانی[3] وجود دارد. اصطلاح ارجاع‌گفتمانی از کلمه avacpopa یونانی مشتق شده‌است که به معنای حمل به عقب[4] است. ارجاع­گفتمانی در زبان­شناسی معاصر رابطه­ی بین دو عنصر زبانی است که تفسیر یکی از این عناصر، که ارجاع­گفتمانی گفته می­شود به وسیله­ی تفسیر عنصر دیگر که مرجع نامیده می‌شود مشخص می­شود. در ارجاع­گفتمانی صورت­های گوناگونی برای ارجاع به یک موجودیت[5] وجود دارند و یک صورت نیز برای ارجاع به موجودیت­های گوناگون استفاده می‌شود. برای مثال، می‌توان به موجودیتی مثل «کتاب» با صورت­هایی چون این کتاب، آن کتاب، این، آن و … ارجاع داد و هر کدام از این صورت­ها نیز می­تواند برای ارجاع به دیگر موجودیت­ها در موقعیت‌های مختلف استفاده شود. فرآیند ارجاع، نقش مهمی در کاربرد زبان ایفا می­کند. بنابراین ارجاع را به عنوان یک فرآیند پویای زبانی می­توان یکی از ویژگی­های مهم کاربرد در زبان تلقی کرد که همواره مورد استفاده­ی گویندگان زبان برای اشاره به اشخاص، اشیاء، مکان، زمان و یا دیگر موجودیت­ها قرار می­گیرد. در یک گفتمان، گوینده صورتی را

 برای ارجاع به مرجع استفاده می­کند که شنونده با توجه به آن صورت، قادر به تشخیص و شناخت آن چه که گوینده به آن ارجاع می­دهد می­باشد و ارتباط بین گوینده و شنونده شکل می­گیرد.

در سال­های اخیر، ارجاع­گفتمانی نه تنها تبدیل به یک مسئله­ی محوری در نظریه­ی زبانی شده، بلکه توجه فلاسفه، روانشناسان، دانشمندان شناختی را به خود جلب کرده است. از یک سو، برخی از جنبه­های ارجاع­گفتمانی بار­ها توسط چامسکی (1981، 1982، 1986، 1988، 1991) به منظور انعکاس اصول دستور جهانی ([6]UG) بررسی شده‌است، از سوی دیگر، ارجاع‌گفتمانی در تعامل با عوامل مختلف نحوی، معنایی و کاربردی است. ارجاع­گفتمانی به وضوح شامل عواملکاربرد شناختی، معنا­ شناسی و نحوی است و می­توان اذعان کرد که عواملکاربرد شناختی نقش مهمی در ارجاع­گفتمانی ایفا می­کنند.

        بنابراین، سوال این است که چه چیزی گوینده را قادر می­سازد که صورت مناسب را برای ارجاع به موجودیتی خاص انتخاب کند و چه چیزی شنونده را قادر می­سازد که از یک صورت خاص، مرجع مورد نظر گوینده را شناسایی کند (گاندل، هدبرگ و زاخارسکی[7]، 1993). از آن جا که ارجاع­گفتمانی در زبان فارسی تاکنون بر اساس مدل خاصی سنجیده نشده‌است در این پژوهش داده­های سوم شخص زبان فارسی با توجه به مدل کاربرد شناختی هوانگ که ادعا می‌شود در مقایسه با دیگر مدل­ها کارآمد­تر است مورد بررسی قرار می­گیرد. مدل کاربرد شناختی توسط هوانگ در گفتار زبان چینی مورد بررسی قرار‌گرفته و با توجه به ویژگی‌های گفتار، که درآن گوینده و مخاطب حضور دارند و بازخورد بلافصل وجود دارد به توضیح این مدل پرداخته شده‌است. از آن جا که هوانگ مدل خود را به گفتار محدود نکرده در این پژوهش این مدل در داده­های سوم شخص، در نوشتار زبان فارسی بررسی می­شود و میزان سازگاری زبان فارسی با مدل کاربرد شناختی سنجیده می­شود.

[