وبلاگ

مدیریت استراتژیك عبارت است از فرآیندی كه از طریق آن سازمانها، محیطهای داخلی و خارجی خود را تحلیل كرده و از آن شناخت كسب می‌كنند. علاوه بر آن مسیر استراتژیك خود را پایه‌گذاری كرده، استراتژیهایی خلق می‌كنند كه آنها را برای رسیدن به اهداف تعیین شده كمك می‌نماید و آن استراتژیها را به اجرا می‌گذارند (هریسون و جان، 1382، 19). مدیریت استراتژیك به نحو گسترده ای امروزه توسط اغلب بنگاه های دولتی و خصوصی برای ایستادگی در برابر هجوم بی امان رقابت بازار و تغییرات محیطی استفاده می شود. پیچیدگی و ظرافت تصمیم گیری در كسب و كار، مدیریت استراتژیك را ضروری ساخته است (Sevkli et al, 2012). مدیریت فعالیت های متنوع و چند بعدی درونی، تنها بخشی از مسئولیت های مدرن مدیران می باشد. محیط بلافصل بیرونی مؤسسه هم عوامل چالش برانگیزی را فرا می آورد (پیرس و رابینسون، 1383). به منظور برخورد اثربخش با همه ی این عوامل كه بر توانایی شركت در رشد سود آور آن تأثیر دارند، مدیران به برنامه ریزی استراتژیك روی می آورند. تاكنون از ابزارها و تكنیك های كمی بسیاری در حوزه مدیریت استراتژیك استفاده شده است كه از آنجایی كه اصلی ترین مؤلفه در این حوزه، تصمیم گیری با در نظرگرفتن همزمان ملاحظات چندگانه می باشد لذا تكنیك های تصمیم گیری چند معیاره بیشترین میزان استفاده را به خود اختصاص داده اند. در این میان یكی از ابزار هایی كه در مرحله ی تدوین استراتژی برای تحلیل موارد استراتژیك درونی و بیرونی به كار می رود تحلیل SWOT می باشد که قادر است مهمترین فاكتورهای درونی و بیرونی كه می توانند آینده ی یك سازمان را تحت تاثیر قرار دهند را خلاصه كند (قدسی پور، 1384). هدف این تحلیل كه به بررسی و ارزیابی فرصتها و تهدیدهای محیط و نقاط ضعف و قوت بنگاه می پردازد، ارزیابی این است كه آیا بنگاه قادر به گرفتن فرصت ها و بهره برداری از آنها و اجتناب از تهدیدات محیط غیرقابل كنترل بیرونی نظیر نوسان قیمتها، بی ثباتی سیاسی، تحولات اجتماعی و تغییرات قوانین و مقررات و… می باشد. انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش با هدف ایجاد بستر توسعه برای اجرای پروژه های زیربنایی و صنعتی بزرگ در کیش تشکیل شده است. با عنایت به سیاست تشویق دولت ایران برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در امور زیربنایی، انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش پروژه های مختلفی را در دست اجرا دارد، که برای موفقیت در این فعالیتها نیازمند برنامه ریزی استراتژیک بر پایه تجزیه و تحلیل درست و اصولی است از این رو تدوین استراتژی انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش بر اساس تحلیل SWOT و با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) گام مؤثری در این زمینه است، با توجه به موارد مذکور سؤال اصلی تحقیق حاضر بصورت زیر مطرح می گردد:

استراتژی انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش بر اساس تحلیل SWOT و با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) چگونه است؟

1-3- اهمیت و ضرورت

شرکتهایی که عملکردی عالی دارند به صورت منظم برنامه ریزی می کنند تا همواره آماده رویارویی با نوسانات و تغییراتی باشند که در محیطهای داخلی و خارجی شرکت رخ می دهد. شرکتهایی که سیستمهای برنامه‌ریزی آنها به گونه‌ای است که با تئوری مدیریت استراتژیک شباهت زیادی دارد، معمولاً در دوره‌های بلندمدت، از نظر مالی و اداری عملکرد بسیار بهتری خواهند داشت (Zhang, 2012). فرایند

 مدیریت استراتژیک تلاشی است برای تهیه نسخه دوم از آنچه در مغز انسان بسیار باهوش و نخبه می گذرد یعنی کسی که دارای درك مستقیم از اموراست و دانش اطلاعات را با تجزیه و تحلیلهای علمی در هم می آمیزد، تغییرات را شناسایی کرده و بقای سازمان در عرصه رقابتها وکشمکشها را فراهم می نماید. گام اول در مراحل برنامه ریزی استراتژیک تعیین رسالت، اهداف و ماموریتهای سازمان است و پس از آن می‌توان از طریق تحلیل SWOT که یکی از ابزارهای تدوین استراتژی است، برای سازمان استراتژی طراحی کرد که متناسب با محیط آن باشد. با استفاده از این تحلیل این امکان حاصل می‌شود که اولاً به تجزیه تحلیل محیط‌های داخلی و خارجی پرداخته و ثانیاً تصمیمات استراتژیکی اتخاذ نمود که قوتهای سازمان را با فرصتهای محیطی متوازن سازد (Duarte et al, 2006). تحلیل SWOTبه تنهایی یك ابزار تحلیلی برای تعیین اهمیت فاكتو رهای شناسایی شده و ارزیابی گزینه های مختلف استراتژیك بر حسب این فاكتور ها ارائه نمی كند. به این دلیل تحلیل SWOT نقصان ها و كمبود هایی در اندازه گیری و ارزیابی فاكتور ها دارا ست. با وجودی كه فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) این نقایص را بر طرف می كند اما خود این رویكرد در هنگامی كه بین فاكتور ها عدم استقلا ل و وابستگی وجود داشته باشد كارایی خود را از دست می دهد، چرا كه AHP فرض می كند فاكتور های حاضر در ساختار سلسله مراتبی مستقل می باشند در صورتی كه این فرض در بررسی تأثیرات محیط درونی و بیرونی نمی تواند پذیرفتنی باشد. لذا نیاز به ابزاری داریم كه وابستگی های ممكن میان فاكتور ها را به حساب آورد و اندازه گیری نماید. دراین تحقیق یك رویه الگوریتمیك مبتنی بر فرایند تحلیل شبكه ای بدین منظور ارائه می شود كه می تواند حتی وقتی بین فاكتور های SWOT وابستگی وجود داشته باشد كار را به خوبی به پیش ببرد. از SWOT به صورت گسترده‌ای در تعدادی از اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه در مواردی مانند کمک به اتخاذ تصمیمات حوزۀ تجارت و بازرگانی، کمک به تعیین مکان ساخت شرکتهای تولیدی در چین، بررسی استراتژی‌های نفوذ و ترغیب و تشویق صادرات در چین و بریتانیا، توسعۀ اقتصاد منطقه‌ای در استرالیا، انتخاب شیوۀ عملکرد شرکتهای کوچک در اسکاتلند استفاده شده است. همچنین در سطح کشورها از این تحلیل جهت تحلیل پروژه‌های وسیع منطقه‌ای مانند سیستم‌های حمل و نقل و ترابری در هند و تحلیل پروژه‌های مناسب کارآفرین در ژاپن استفاده شده است (Duarte et al, 2006). با توجه به چشم انداز وسیع و رسالت عظیم انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش و اهداف راهبردی نظیر:

– تلاش در جهت تسهیل نمودن امور سرمایه گذاری در جزیره زیبای کیش از طریق مهندسی مجدد فرآیند ها و کاهش بروکراسی اداری

– همفکری، هماهنگی و همکاری با سازمان منطقه آزاد کیش برای رفع مشکلات و حل مسایل اقتصادی و اجتماعی جزیره زیبای کیش

– تلاش در جهت بهبود و تحول اقتصادی و اجتماعی جزیره زیبای کیش از طریق گسترش سرمایه گذاری های جدید و حمایت از سرمایه گذاری های موجود

– ارتقاء دانش و مهارت های حرفه ای اعضا

– تلاش جهت تعریف و خلق فرصت های جدید برای سرمایه گذاری در جزیره زیبای کیش

– یافتن راههای مناسب جهت برون رفت از چالش ها و بحرانها در مواقع لازم

– پیگیری اجرایی نمودن سیاست های کای اصل 44 قانون اساسی

– تأمین و حفظ حقوق و دفاع از منافع مشترک اعضا

– تلاش در جهت تحقق ایده جزیره سلامت از طریق شاخص های اجتماعی متناسب و استاندارد (http://akskish.com)،

تدوین استراتژی می تواند مبنای بسیار خوبی برای عملکرد آینده این انجمن باشد، لذا تدوین استراتژی بر اساس تحلیل SWOT و با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) اهمیت و ضرورت می یابد.

[1] .Multi Criteria Decision Making.

[2]. Strengths Weaknesses Opportunities Threats.

[3]. Analytic Hierachy Process.

[1]. Strength Weakness Opportunity Threat.

پژوهش  حاضر پیرامون ارزشهای اخلاقی در بوستان سعدی می باشد.هدف ازاین پژوهش بررسی آموزه های اخلاقی دربوستان سعدی می باشد.روش این تحقیق قیاسی ،استقرایی است درابتدای پایان نامه روش ما به صورت قیاسی است که مطالب رابه طورکلی بیان کردیم ماننداخلاق وویژگی های آن وسپس به شیوه ی استقرایی است وبه توضیح مطالب جزء به جزءپرداخته شده است که آموزه های اخلاقی دربوستان سعدی می باشد. کوشش ما آن بوده است که تا حد امکان تنها به معرفی اخلاقیات‌ بپردازیم.توجه این اخلاقیات به عقل،آن را از خطر تعصب دور نگهداشته و همواره اخلاق کامل موافق شریعت و طریقت بوده است.

در تدوین این پژوهش از آثار اندیشمندانی چون  عبدالحسین زرین کوب ، ذبیح اله صفا و کلیات سعدی استفاده نمودم .  درپایان نتیجه ای که می توان ازاین تحقیق دریافت این است که سعدی به حق معلم اخلاق بوده و در علوم دینی و حکمت عملی و عرفان و سیاست و شناخت اجتماع متبحر و استادبوده است.

سرآغاز سخن  :

با نگاهی گذرا به درون مایه اغلب اشعار و حکایات سعدی معلوم می شود که وی علاوه بر داشتن طبعی خلاق و برخورداری است.از قدرت سخنوری و هنر شاعری، خردمندی فرزانه و معلمی راه شناس و آگاه از رمز و رازهای هستی بوده است؛ و به سهم خود کوشیده است تا اسرار حیات متعالی و هدفدار انسان را به صورت لطیف ترین تعبیرات تفسیر کند. فراز و نشیب های راه زندگی را ضمن دستورالعمل هایی

 خردمندانه نشان دهد. به راستی این وظیفه خطیر را آن گونه دقیق و استادانه به انجام رسانیده است که کلامش در پاره ای موارد رنگی از سخنان انبیا و عطر و بویی از کتب آسمانی یافته است. و از لحاظ کثرت استعمال در ردیف کلمات قصار و ضرب المثل های متداول در زبان فارسی درآمده است.

در اشعار نغز سعدی، جز از موضوعاتی که تاکنون برشمردیم از ارزشهای معنوی دیگر، هر چه که مقدس و والاست ، از دیدگاه اسلامی در زمره جنود عقل محسوب می شود. ستایش شده و هر چیز ناپسند و فرومایه که جزء جنود جهل به شمار می رود، نکوهش و تقبیح گردیده است.

سعدی به حق معلم اخلاق بوده و در علوم دینی و حکمت عملی و عرفان و سیاست و شناخت اجتماع متبحر و استاد، در بوستان که آکنده از نیکی و پاکی و ایمان و صفاست و شاعر با گشودن ده باب به روی کسانی که قصد گل گشت در این فضای معنوی دارند. آنان را به آرمان شهری از اخلاق و فضیلت رهنمون می شود. که در چشم انداز زیبای آن انسان بر قله رفیع آدمیت برمی آید و از رذایل اخلاقی پاک و منزه می شود. اسراری از حیات متعالی انسان تفسیر گردیده است. و راز و رمزهایی از حکمت عملی در قالب تعابیر لطیف، بیان شده است .

از این رو در تلاش بر آمدم تا به مدد از خداوند متعال و به زمینه ی علاقه  خویش به بررسی فرهنگ فضایل اخلاقی در بوستان سعدی بپردازم ، به همین منظور با مطالعه و بررسی های چند و با یاری از استاد گران  قدر جناب آقای دکتر محمد رضا براتی موضوع اخلاق در بوستان سعدی را بر گزینم . پس از تصویب موضوع پایان نامه و با شوق و تلاش پیگیر در پرتو راهنمایی های استاد بزرگوار دکتر محمدرضابراتی  به جمع آوری منابع پرداختم.

ساختار و روش کار این پژوهش ، به روش قیاسی ، استقرایی از کتابهای نویسندگان و ادیبان بزرگ همچون دکتر ذبیح اله صفا و … بهره بردم.

به طور کلی پژوهش پیرامون اخلاق در بوستان سعدی می باشد که درچهار فصل تدوین شده است.

• این فصل شامل کلیات و مقدمات می باشد .دراین فصل ابتدابه طورکلی به اخلاق و ویژگی های آن پرداخته شده است.2-این فصل شامل جهان بینی سعدی می باشد.3- این فصل شامل اخلاق در بوستان می باشد . 4-این فصل شامل یافته ها می باشد .

تصور ذهنی افراد جامعه و آنچه به عنوان زندان یاد می شود و مردم با دیدن آن،ذهنشان مشوش می شود و نگران کننده است،دیوارهای بلندی که در هر طرف آن دنیایی متفاوت از همدیگر می باشند، چه بسا انسانهایی هستند که با تمام بی گناهی، بی اطلاعی، بی کسی، دست سرنوشت و یا قانون های نوشته در کتابها، چه بسا از روی حق و افرادی به ناحق ،افرادی آگاهانه و افرادی ناآگاهانه سرنوشتشان آنگونه رقم خورده است که در پشت دیوارهای بلند  عمرشان را بگذرانند و چه بسا افرادی هستند که مستحق بدترین مجازاتها می باشند ولی آزادانه در پیش دیوارها،مست غرورند و هرگز در مخیلة خویش آنگونه تصور نمی کنند که جایگاه واقعی آنها در پشت آن  دیوارهای بلند است و در خوشیهای خویش جولان می دهند و خم به ابرو هم نمی آورند و در هنگام عبور از کنار دیوارهای زندان نیشخندی هم می زنند.

و اما در هر زندان دیوارهای پر از عکس و نوشته که روزی نوشته شده اند تا خوانده شوند شاید،تا باقی بمانند ،شاید تا احساسی را بیان کنند،اعتراضی،خاطره ای،درددلی. شاید احساسات گوناگونی که درقالب عکس ، نقاشی و واژه  ها بر دیوارهای زندان شکل گرفته اند.

هنگامیکه در زندانها به دنبال دیوارنوشته ها یا بهتر بگویم دل نوشته ها می گردی ، به هر جایی سرک باید بکشیم، از پشت بام گرفته تا بندهای عمومی، سلولهای انفرادی و اتاقکهای نگهبانی. هر جا که دیواری هست، سقفی هست یا میله ای که بتوان بر آن نوشت یا کشید. در این دنیای پر از رمز و راز است،محصور گفته ها و خواسته های کسانی هستیم که آنها را نمی شناسیم و هیچ گاه شاید نتوانیم به عمق و دورن خواسته های آنها پی ببریم.

در این دنیا، دیوار نوشته ها و اشعار آرزوهای افراد گاه چنان کوچک شده اند، چنان رنگ و بویی متفاوت با هم دارند که نمی توانیم آنها را در ذهن خودمان مرتب کنیم.

گوناگونی افراد و احساساتشان را از روی نوشته هایشان احساس تنهایی، احساس فراموش شدگی،احساس طلب کمک از عزیزان، دوستان،

 از خدا، احساساتی مشترک زندانی و زندانیان می باشد .

چرا هستند؟ نوشته ها چرا هستند؟ آنها را نگاه می کنیم  و آنها هم ما را نگاه می کنند،آیا آنها  صرفاً یک عادت دیرینه دیوارنویسی هستند؟آیا تلاشی هستند برای  خود در لحظه ای که حرف زدن از هر زمانی دشوارتر است؟ آیا مینویسند که از خود سؤال کنند که چه می نویسند  و چرا؟ یا اینکه به نوشته هایشان بی اعتنا بوده اند ولی نوشته اند بی آنکه به فکر برآورده شدن نیاز نگرشی باشد که نقطة اتکایی را طلب می کند؟ آیا این نوشته ها از روی ناامیدی  نوشته شده اند یا برای ساختن یک زندگی دیگر،بیان ارزشهایی جدید و آرزوهایی که قابلیت بروز در دنیایی واقعی را پیدا نکرده اند؟ آیا این نوشته ها کلماتی هستند که واقعیت و رؤیا را در ذهن نویسنده اش،با هم آشتی می دهند؟

واما اگر از سؤالاتی که از ذهن خودم تراوش می کند بگذرم و در باب گردآوری جملات و اشعار و دیوارنوشته ها که گاه توانسته ایم انشایی و املایی که داشتند به همان صورت نمایش داده شده است و سعی نگارنده بر آنها بوده است که مطالب گردآوری شده را در مضمونهایی که به یکدیگر شبیه تر هستند در کنار هم گنجانده شود تا برای فراگیران  و خوانندگان  و علاقمندان لذت  بخش و مورد استفاده قرار گیرند.

مضامینی که مطالب را براساس آنها مرتب  می کنیم عبارتند از:

1) زندگی 2)عشق          3)انتظار                    4)تنهایی         5)غیره

و امیدواری نگارنده آن است که مضمون هر فصل آن طور که خودش می خواهد به ذهن بخواند و در ذهن راه یابد و خود را بسازد.

دیوار نوشته ها ترکیبی است از نوشته ها، عکس ها و نقاشی های روی دیوارهای زندان.

«هر کس زندان را تجربه کرده باشد،سپری کردن یک روز در آن را برابر با یک عمر می دانند،عمری که تنها با یک دیوار از جریان رایج زندگی فاصله می گیرد . دیواری تلخ که تو با تنهایی و ناامیدی  و غم و رنجت در پشت آن راه می روی ، گریه می کنی، می خندی، از لای میله های عمودی  به دنبال آسمان می گردی،می نویسی از روی سرگردانی، می نویسی تا از غربت فرار کنی، می نویسی چون امکان دسترسی به وسیله ای دیگر برای بیان احساساتت را نداری،می نویسی از روی نفرت، از روی عشق یا  می نویسی تنها از روی عادت دیرینه ی دیوارنویسی» این نوشتة شرح حرفهای دل یک زندانی و بهانه ما برای نوشتن این مطالب است.

مساله اساسی، مطالعات مربوط به هرمس و مکتب هرمسی و کشف و بازشناسی و استخراج بن مایه های عرفانی مشترک  در دیدگاههای شیخ محمود شبستری و هرمس است. اما آنچه به پایان نامه ی ما مربوط می شود یافتن و باز نمودن نگره های هرمسی در گلشن راز شیخ محمود شبستری است.

نگارنده در این رساله قصد دارد که نگره های هرمسی را در گلشن راز شیخ محمود شبستری، که در بردارنده اندیشه های عرفانی کهن فارسی است و در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور و شوق و روانی ویژه ای هموار گردیده است، استخراج کند.

نخستین پرسش در زمینۀ بحث حاضر است که اساساً هرمس کیست و چرا و چگونه منشأ ظهور نوشته ها یا سنتی علمی- فلسفی و عرفانی به همین نام قرار گرفته است. در پاسخی کوتاه      می توان گفت هرمس را معادل افراد گوناگونی در فرهنگ های مختلف دانسته اند و شاید آنچه باعث این تطابق شده است به وجوه مشترک این شخصیت ها باز می گردد.

1- 2  اهداف تحقیق

1-اهداف کلی مورد نظر این رساله، چنان که از عنوانش برمی آید، معرفی دیدگاهها و عقاید و سلوک عملی و مبانی عرفانی هرمسی است که در گلشن راز جلوه یافته است.

رسالۀ حاضر ناظر بر مجموعه ای از اهداف کلی است و انتظار می رود که این رساله بتواند    خواننده را پس از مطالعۀ کامل متن، به اهداف مورد نظر رهنمون شود و بر یک یک آنها اشراف دهد.

1-3  اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

کشف و شناسایی عقاید و اندیشه های هرمس و آثار بزرگان ادب چون شیخ محمود شبستری که علاوه بر کمک به فهم و درک هر چه بیشتر آنچه منظور نظر ایشان بود، باعث انس و الفت بیشتر دوستداران ادب فارسی و نیز سبب بیشتر لذت بردن از همنشینی و همراهی با

 کلام ایشان است. بنابراین شناسایی هر چه بیشتر آثار بزرگان و کشف و مقایسه اندیشه های آنان کاری در خور علاقه    و توجه است.

1-4  سوالات و فرضیه های تحقیق

• آیا می توان رد عرفان هرمسی را در گلشن راز شیخ محمود شبستری یافت؟

• آیا شیخ محمود شبستری مستقیماً از اندیشه های هرمس برخورداری و اطلاع داشته است؟

• کدام حوزه از گسترۀ عرفان بیشتر در اندیشه های هرمس و آثار شبستری نمود یافته است؟

فرضیه ها

• فرض ما چنین است که شیخ محمود شبستری از اندیشه های عرفانی هرمس بهره گرفته است.

• وحدت وجود، کشف و شهود و تکثر در آثار هر دو مشهود است.

• در عرفان نظری اندیشه های ابن عربی و هرمسی جلوۀ خاصی در اشعار عرفانی شبستری دارد

1-5  روش اجرای تحقیق

از میان روشهای گوناگون تحقیق و پژوهش، روش ویژۀ  علوم انسانی و آن شاخه از دانش های        نظری که به مشاهده و بررسی از نزدیک با سوژۀ مورد مطالعه راه نمی برد، دستور کار رسالۀ حاضر قرار گرفته است.

تحقیق و بررسی  نگره های هرمسی موجود در گلشن راز شیخ محمود شبستری تنها از طریق آثار پیشین پژوهندگان این رشته و در فضای کتابخانه ممکن می گردد. خوانش متون عرفانی و تصوف و شرح های بسیاری که بر گلشن راز نوشته شده و هم چنین بررسی اطلاعات دریافتی جهت دستیابی به نتیجه، در کتابخانه و اینترنت امکان دارد.

در نگارش مطالب کوشیده ایم تا از تکرار مکررات خودداری ورزیم و از ذکر یافته های پیشین پژوهندگان، که از بسیاری تکرار به حوزۀ بدیهیات راه یافته اند خودداری شود و مجال پژوهش به ذکر نکات تازه تر اختصاص می یابد.

بدین ترتیب ابزار کار ما در پژوهش، منابع نام برده در پایان رساله است.

1-6 پیشینه ی تحقیق

دربارۀ هرمس و شیخ محمود شبستری به طور جداگانه آثار متعددی وجود دارد. در زمینۀ هرمس و سنت هرمسی و مکتبی که از آن اوست کتابها و مقالات اندکی وجود دارد، برخی از این آثار که به این مطالعه مربوط اند عبارتند از :

1-هرمس و سنت هرمسی از دکتر حسین کلباسی اشتری که در مورد هرمس و مکتوبات آن و سنت هرمسی در عالم اسلام توضیح می دهد.

2-مقالاتی از دکتر سید حسین نصر و دکتر گوهری که در مورد مکتب هرمسی و نفوذ آن در اسلام توضیحاتی داده اند.

در مورد کتاب گلشن راز شبستری شروح فراوانی بر آن نوشته شده که مهمترین آنها شرح محمد لاهیجی است. که بر این شروح تعلیقات و حواشی زیادی نوشته شده مانند حواشی جواد نوربخش- حواشی خالقی و کرباسی- حواشی کیوان سمیعی

و همچنین کتاب فراسوی ایمان و کفر شبستری از لئونارد لویزن با ترجمه مجدالدین کیوانی

در هر حال در مورد هرمس و شیخ محمود شبستری به طور جداگانه کار فراوان انجام شده و اندیشه های شبستری در حوزه های عرفانی به فراوانی بررسی شده ولی در مقایسه با هرمس به تحقیقاتی که این دو را با هم مقایسه کرده باشد برخورد نکردم و این کار از این جهت تازگی دارد.

:

در پایان نامه ی حاضر در چهار فصل تلاش گردیده تا با سیر هدفمند به بیان مطالبی در قالب چهارچوب امروزی آیین حکومت و مملکت داری برگرفته از آثار سعدی بپردازیم:

فصل اوّل شامل کلیّات

در فصل دوم تلاش شده با توضیح حکومت و ضرورت وجود حکومت و حاکمیّت در جامعه به توضیح ارکان حکومت و چگونگی شکل گیری و سلسله مراتب و ارتباط قوا با هم بپردازیم.

همچنین به شناخت اجمالی و اثرات محیطی بر آثار سعدی در قالب وضعّیت عمومی ایران در قرن های هفتم و هشتم پرداخته ایم.

در فصل سوم تلاش نموده ایم در قالب پنج بخش آیین حکومت و مملکت داری موجود در آثار سعدی را توضیح دهیم.

بخش اوّل: آیین حکومت و مملکت داری در آثار سعدی خصوصیّات عمومی و کلّی حاکم و پادشاه در نظر بوده است .

بخش دوم از فصل سه آیین حکومت و مملکت داری در آثار سعدی در حوزه ی سیاسی امنیتی مدنظر بوده است.

در بخش سوم از فصل سه آیین حکومت و مملکت داری در آثار سعدی در حوزه ی برنامه ریزی و اقتصادی مورد توضیح قرار گرفته است.

دربخش چهارم از فصل سه: آیین حکومت و مملکت داری درآثارسعدی در حوزه ی عمرانی و آبادانی مورد نظر بوده و ضرورت آبادسازی کشور و احداث پل، وراه و حمام و مسجد و … توضیح داده شده است.

در بخش پنجم ونهایی نیز آیین حکومت ومملکت داری در آثار سعدی در حوزه مدیریت منابع انسانی مورد بحث قرار گرفته است .

فصل چهارم نیز نتیجه گیری از بحث و منابع مورد استفاده در نگارش پایان نامه درج گردیده است .

مقدّمه:

از قرن دوم هجری بخشی از اندیشه ی سیاسی در زمینه حکمت عملی متأثّر از متون ایرانیان پیش از اسلام در زمینه آداب ملوک و آیین

 کشورداری شکل گرفت و کتاب هایی با عنوان سیرالملوک یا سیاست نامه در تداوم اندرزنامه های دوره ساسانی تالیف شد. حکمت عملی مطرح در سیاست نامه ها، مجموعه ای از میراث علمی و الگوهای عملی و تجارب تاریخی گذشتگان است که سیاست نامه نویسان ـ که اغلب از کارگزاران دیوانی و درباری بودند ـ اصلاح عملکرد پادشاهان و در نهایت اصلاح و بهبود اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه بود.

مملکت داری و آیین شهریاری برای رسیدن به جامعه ای آرمانی و انسانی از دیربار در سرزمین کهن ما رونق و روایی ویژه داشته است. ضرورت برقراری امنیت و آسایش و عدالت اجتماعی همراه با مدیریت و سیاست مملکت داری در چنین سرزمینی که از دیرباز بر اساس حکومت سلطنتی استوار نبوده است . وجود حکومتی نیرومند را بر اساس دو محور داد و خرد بایسته و شایسته گردانیده است. یکی از منابعی که برای آشنایی بیشتر و شناخت روشن تر تاریخ و فرهنگ درخشان و دیرینه سال ایران و هم دریافت نکته های تازه و ماندگار آداب و رسوم هنر و آیین مملکت داری ایرانیان می توان معرّفی کرد ، آثار ادبی وزین است . آثار ادبی که با گذشت اعصار نه تنها غبار قدمت در رخسارشان ننشسته بلکه هر روز بیشتر از دیروز خودنمایی می کنند و به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از داشته های فرهنگ غنی ایرانی به چشم می آیند. چه بسا که بسیاری از آیین های شکوهمند و برجسته شهریاران خوب و بد و دستورالعمل شاهان و داد و بیداد در لابه لای این اسناد منثور و منظوم نهفته است. در این اسناد مبانی حکومت به گونه ای ظریف و دقیق در برابر چشم بینا و گوش شنوا قرار می گیرد، تا درسی باشد بر آنانی که می خواهند بر مردم حکم رانند.

در پایان نامه حاضر تلاش گردیده آثار استاد سخن سعدی شیرازی در حدّ توان مورد بررسی قرار گیرد البتّه از لحاظ آیین مملکت داری و حکومت گزاف نگفته ایم اگر علّت انتخاب آن را مقبولیّت مطالب سعدی در بین عوامّ و خواصّ بگوییم. اگر پیرمرد شبان بی سواد در دامنه کوه گوسفند چرانی می کند به زبان سعدی سخن می گوید و به این بیت تمثّل می جوید:

«گوسفند از برای چوپان نیست                      بلکه چوپان برای خدمت اوست»

و یاکفش دوز عوام بازاری چون سخن از کفش تنگ به میان می آید می گوید:

«تهی پای رفتن به از کفش تنگ»                            (دبیر سیاقی،1380، ص  355)

دردمند هجران کشیده ای که می خواهد دردهای درونی خویش را با بیانی رسا به زبان آورد جز این چه می گوید:

شب فراق که داند که تا سحر چند است؟                      مگر کسی که به زندان عشق دربند است

(خطیب رهبر ، 1370 ،غزل60،ص92)

دانشمند بلند نظری که سالیان دراز عمر خود را به تجربه و آزمون صرف کرده است، پخته تر و رسیده تر از این عبارت چه می گوید: «هر که با بدان نشیند نیکی نبیند»، «هر چه زود برآید دیر نپاید» و …

عارف پخته ای که سراسر جهان را اعضای یک پیکر می داند جوهر فکر خود را در گفتار شیخ می یابد:

«بنی آدم اعضای یکدیگرند                                              که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوی به درد آورد روزگار                                                 دگر عضوها را نماند قرار»

(خطیب رهبر، 1373،ص79)

و بالاخره

مرد سیاست پیشه ی کارآزموده برای اخلاق و مملکت داری گفتار استاد را باز می خواند:

«مزن تا توانی بر ابرو گره                                                       که دشمن اگر چه زبون دوست به

اگر پیل زوری و گر شیر جنگ                               به نزدیک من صلح بهتر که جنگ

چو دست از همه حیلتی بر گسست                                               حلال است بردن به شمشیر دست

نخواهی که ضایع شود روزگار                                         به ناآزموده مفرمای کار

سواری که بنمود در جنگ پشت                               نه خود را که نام آوران را بکشت

دو کس پرور ای شاه کشور گشای                                                یکی اهل رزم و دوم اهل رای»

(دبیرسیاقی،1380،ص212)

«باری از کوچکترین کودک دبستان که تازه لب باز می کند تا بزرگترین پیر سالخورده که در عالم عشق حق و فناء به سر می برد، همگی زیر نفوذ ادبی و در سایه ی افکار آن گوینده بزرگوارند».

(همایی، جلال الدین، 1369، صص 366-366)

آری سعدی یک نفر بود امّا به چند زبان سخن رانده و سحر کلامش در جان ها اثر نموده و یادگار و ماندگار مانده است در پایان نامه ی حاضر تلاش شده در حدّ توان گوشه ای از هستی لایتناهی و قطره ای از اقیانوس معرفت شیخ توضیح داده شود . «تا چه قبول و افتد و چه در نظر آید.»