وبلاگ

صرع از جمله اختلالات سیستم عصبی مرکزی است که در آن یک ناحیه محدود مغزی و یا نواحی گسترده­ای از مغز فعالیت­های کنترل نشده خود­بخودی نشان می­دهند. این بیماری مجموعه­ای از سندرم­های جداگا­نه است که یا اولیه­اند ویا متعاقب صدما­ت مغزی به وجود می­آیند. کانون صرع­زا می­تواند به وسیله فاکتورهای متفاوت و متنوع ژنتیکی و محیطی ایجاد شود (Cavalheiro et al., 1991; Lopez da Silva et al., 1992). شواهدی مبنی بر دخالت تغییر در سیستم­های نوروترنسمیتری مختلف به ویژه گلوتامات، آسپارتات و گابا در ایجاد صرع وجود دارد (Pinto et al., 2005). به طور کلی تغییر در الگوی فعالیت سیناپس­ها و مختل شدن عملکرد کانال­های یونی، بعنوان مکانیسم­های اصلی زمینه­ساز حمله­های صرعی شناخته شده­اند (Nobels, 2003; Wuttke and Lerche, 2006).

اسانس­های گیاهی[1] و انواع عصاره­های گیاهی از رایج­ترین فراورده­های استخراجی از گیاهان هستند که در طب سنتی و نوین جهت درمان صرع مصرف می­شوند. اسانس­های روغنی به دلیل تبخیر شدن در دماهای معمولی روغن­های فرار نیز نامیده می­شوند. ترپن­ها و فنیل­پروپانوئیدها دو دسته گسترده از اسانس­های روغنی هستند (de Almeida et al., 2011). این محصولات حاوی طیف وسیعی از ترکیبات با ویژگی­های ساختمانی متنوع هستند که برخی از آنها قادرند از بروز الگوی فعالیت صرعی در نورون­ها جلوگیری کنند. اثرات درمانی چنین ترکیباتی غالباً برایند برهم کنش و تاثیر چندین ترکیب است که می­توانند تقویت کننده (سینرژیک) یا مخالف هم باشند. تصور عمومی مبنی بر بی­ضرر بودن فراورده­های گیاهی باعث شده که در بسیاری موارد بیماران به خود درمانی با چنین محصولاتی روی آورند و حتی پزشک معالج خود را از مصرف چنین ترکیباتی آگاه نکنند که می­تواند برهم­کنش نامطلوب با داروهای تجویز شده توسط پزشک را به دنبال داشته باشد (Spinella, 2001; Ruha et al., 2003). شناسایی مکانیسم­های دخیل در اثرات فراورده­ای گیاهی با پتانسیل درمانی می­تواند ضمن کمک به کاربرد موثرتر آنها در درمان صرع از بروز برهم­کنش­های نامطلوب نیز جلوگیری نماید.

مونوترپن­ها از جمله رایج­ترین ترکیباتی هستند که هم در فراورده­های گیاهی با اثر صرع زا[4] و هم فراورده­هایی با اثرات ضد صرعی حضور دارند (Burkhard et al., 1999). این ترکیبات با فرمول مولکولیC10H16  به طور وسیعی در گیاهان و به ویژه در اسانس­های روغنی یافت می

 شوند (Ishida, 2005) و با تعدیل سیستم گاباارژیک و گلوتاماترژیک اثرات ضد صرعی خود را اعمال می­کنند (Sayyah et al., 2004). به برخی از مونوترپن­ها از جمله لینالول[5]، اوجنول[6]، منتول[7] و لیمونن[8] اثرات ضد­صرعی نسبت داده شده است (Burkhard et al., 1999).

لینالول، مونوترپنی است که به عنوان ترکیب اصلی در بسیاری از اسانس­های روغنی معطر وجود دارد. مطالعات متعددی تاثیر آرام­بخشی و ضد صرعی لینالول را گزارش کرده­اند. گیاهانی مانند گشنیز Coriandrum sativum و برگ­بو Laurus nobilis که در طب سنتی به عنوان ترکیبات ضد تشنج به کار رفته و اثرات ضد صرعی آنها تایید شده حاوی لینالول هستند (Elisabetsky et al., 1995; Sayyah et al., 2002). اثرات آرام­بخشی و خواب­آوری روغن Aniba rosaeodora، به میزان بالای لینالول در آن نسبت داده شده است (de Almeida et al., 2009a).

رسپتورهای NMDAنقش کلیدی در تولید وگسترش حملات صرعی دارند. جلوگیری از رهایش و تاثیر تحریکی گلوتامات از طریق مهار رقابتی رسپتورهای NMDA به عنوان مکانیسم اصلی اثرات ضد صرع این مونوترپن پیشنهاد شده است. در تحقیقات مختلف نشان داده شده است که لینالول اثر ضد تشنجی خود را از طریق اثر مهاری روی متصل شدن گلوتامات در کورتکس موش صحرایی و تاثیر بر روی انتقالات گاباارژیک و گلوتامات ارژیک ایجاد می­نماید  (Brum et al., 2001). de Almedia وهمکاران با توجه به تاثیر این روغن در کاهش تحریک­پذیری عصبی و کاهش دامنه­ پتانسیل عمل در عصب سیاتیک و نظر به فقدان رسپتورهای NMDA یا گابا در تنه­ی عصب پیشنهاد کرده­اند که این تاثیر تا حدودی از طریق تاثیر بر کانال­های یونی مانند مهار کانال­های سدیمی وابسته به ولتاژ یا افزایش کنداکتانس پتاسیمی اعمال می­شود (de Almedia et al., 2009). از آن جایی که تعدیل کانال­های وابسته به ولتاژ به وسیله داروها یک اصل درمانی است، لینالول ممکن است از این طریق با فرآیندهای سلولی مرتبط با صرع تداخل نماید  .(Altrup et al., 2003)

[1]Essential oils

[2] Terpens

[3] Phenylpropanoids

[4] Epileptogene

[5] linalool

[6] Eugenol

[7] Menthol

[8] limonene