وبلاگ

افزایش وزن بدن در نتیجه عدم تعادل بین دریافت و مصرف انرژی است فعالیت بدنی،مهم‌ترین عامل در مصرف انرژی است و در تنظیم وزن نقش به سزایی دارد.تمرین هوازی تمرینی است که با اجرای آن، کارایی دستگاه‌های تولید انرژی به روش هوازی، افزایش یابد و باعث افزایش استقامت قلبی- تنفسی شود. برای کسی که اهداف تندرستی را دنبال می‌کند، تمرین هوازی باید یک بخش ارزشمند در زندگی باشد. این تمرینات در افراد چاق که میزان چربی بدنشان بیش از حد طبیعی است با کاهش چربی بدن باعث کاهش وزن در آن­ها می­شود (گائینی و رجبی،1387). چاقی مهم‌ترین مشکل تغذیه‌ای ـ بهداشتی نوجوانان در کشورهای توسعه یافته است. امروزه در کشورهای در حال توسعه نیز به دلیل تغییر در شیوه زندگی، مدرنیزه شدن و توسعه شهرنشینی شیوع چاقی روبه افزایش است (باژن و همکاران،1384). بی تحرکی، سرچشمه بسیاری از بیماری‌های مزمن است و ریشه در عادت‌های دوره کودکی و نوجوانی دارد (واگنر و همکاران،2004؛مانسون و همکاران،1991). با توجه به جمعیت بالای دختران نوجوان در ایران، آسیب پذیری بالای این گروه، وسعت و اهمیت مشکل چاقی در دوره‌های بعد زندگی و محدودیت منابع اطلاعاتی در این زمینه مطالعه روی دختران نوجوان لازم است (باژن و همکاران،1384). انجام فعالیت فیزیکی در دوره نوجوانی موجب افزایش اعتماد به نفس و پیشگیری از چاقی، افسردگی می‌شود و باعث تناسب اندام می‌شود و پایه‌ای برای الگوی فعالیت در دوره‌های بزرگ‌سالی است (ماگنسون و همکاران،2008؛فولهلم و همکاران،1999).در زمینه تأثیر تمرین هوازی بر وزن و درصد چربی، بر روی دختران نوجوان تحقیق کمی انجام گرفته، در برخی تحقیقاتی که روی نوجوانان انجام گرفته، کاهش سطح فعالیت بدنی و افزایش رفتارهای کم تحرک (تماشای تلویزیون) در این آزمودنی‌ها، با اضافه وزن و چاقی مرتبط است، ولی هیچ ارتباطی بین الگوی رژیم غذایی و اضافه وزن و چاقی وجود ندارد (زارعی و همکاران،1389). در مطالعات برنسون و وال نیز افزایش دریافت انرژی عامل افزایش بروز چاقی در نوجوانان گزارش شد. تمرین‌های هوازی می‌تواند باعث کاهش چربی بدن شوند و برای کاهش چربی بدن، ورزش‌های هوازی با شدت کم مؤثرتر از ورزش‌های شدید است (گائینی و رجبی،1387). با توجه به محدود بودن اطلاعات و همچنین تحقیقات ضد و نقیضی که در زمینه فعالیت نوجوانان و تغییرات وزن آن‌ها ارائه شده است و تحقیقات قبلی بیشتر بر روی مردان انجام گرفته شده است و چون آمار زنان در معرض خطر چاقی در کشور ما بیشتر از مردان است بنابراین دختران نوجوان باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. لذا این تحقیق بر روی دختران نوجوان گرمی استان اردبیل انجام خواهد شد. و به آزمون گر در تشخیص این مسئله کمک خواهد کرد که تمرین هوازی بیشتر بر روی وزن دختران نوجوان تأثیر دارد و یا درصد چربی بدن آن‌ها؟

اهمیت و ضرورت تحقیق:

رفتارهای بهداشتی دختران نوجوان بر سلامت آنان و سلامت و توسعه جامعه موثر است (نجات و همکاران،1387). ورزش نوجوانان به دلایل مختلفی می‌تواند بر ارتقای سلامت موثر و در صدر اولویت‌های مربوط به بهداشت نوجوانان باشد (پندر و همکاران،2002). برنامه ریزی پیرامون سلامت نوجوانان با توجه به رفتارها و عوامل خطرساز این دوره بسیار مهم است. بنابراین باید به نوجوانان فرصت داد که فعالیت بدنی داشته باشند و زمینه را برای رشد و کمال خود فراهم آورند و تکامل جسمی در آن‌ها پدیدار گردد. (نجات و همکاران،1387)

فعالیت بدنی منظم در تمامی دوران زندگی، به ویژه کودکی و نوجوانی حائز اهمیت است و اثرات مفید آن را بر رشد جسمانی، فکری و روانی کودکان و نوجوانان نباید نادیده گرفت. انجام فعالیت بدنی جدی منظم با عوامل اصلی خطر بیماری قلبی مقابله‌ کند (فشارخون بالا، چاقی و روش زندگی کم تحرک) و قدرت عضلانی، انعطاف پذیری و استقامت را گسترش می‌دهد و همچنین اعتماد به نفس، خویشتن داری و عزت

 نفس را گسترش می‌دهد و به تنظیم کنترل وزن و ترکیب بدن کمک می‌کند. در این میان تمرین هوازی نقش زیادی در کاهش چربی بدن دارد و باید به عنوان رکن اصلی برنامه‌های کاهش وزن قرار گیرد(گائینی و رجبی،1387).تمرین هوازی هنگامی که شدت کار از کم تا متوسط افزایش می‌یابد،سرعت لیپولیز، مقدار جریان خون بافت چربی و جریان خون ماهیچه افزایش می‌یابد که باعث افزایش دسترسی ماهیچه‌ها به اسید چرب می‌شود. این امر با افزایش مقادیر مطلق اکسیداسیون چربی همراه است.

از طرفی برای آزمودنی‌های چاق عاقلانه‌ترین راه این است که به جای فعالیت بدنی شدید، آن‌ها را به انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط تشویق کنیم زیرا انجام فعالیت بدنی با این شدت عملی‌تر و اجرای آن برای آزمودنی‌ها راحت‌تر است (لازر و همكارانش،2007).

یکی از عوارض زندگی ماشینی که روز به روز نمایان‌تر می‌شود.کاهش فعالیت‌های بدنی است.ما،اگر چه از مزایای تکنولوژی بهره کامل نبردهایم.اما به تبعات و پیامدهای منفی آن،مصرفی شدن و شیوع بیماری‌های ناشی از فقر حرکتی گرفتار شده‌ایم.فقر حرکتی عامل بسیاری از بیماری‌های جان‌فرسا چون چاقی،ضعف دستگاه‌های قلبی عروقی و تنفسی و کاهش ظرفیت حیاتی ریه می‌باشد و سلامتی را به طور مستقیم و غیر مستقیم به خطر انداخته و زندگی را برای انسان ناخوشایند ساخته است(دیوید،1366).

بنابراین،فعالیت بدنی،یک بخش مهم در برنامه‌های مرتبط با سلامتی است و فقدان آن موجب بسیاری از بیماری‌ها می‌شود.هر چند،اهمیت برخورداری از زندگی فعال بدنی در دوران بلوغ و بزرگ‌سالی به خوبی ثابت نشده است.اما،ارتباط بین فعالیت بدنی و سلامتی در کودکان و نوجوانان،به خوبی مشخص نشده است.با این وجود برخی تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد که فعالیت بدنی در دوران کودکی باعث افزایش سلامتی استخوان توسعه بهداشت روانی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های فشار خون،چاقی،دیابت و فقر حرکتی می‌گردد(لویگنسون،2001).

در حال حاضر نیز،یکی از مشکلات عمومی سلامت جسمانی در تمامی کشورها،چاقی و اضافه وزن است و مسئله نگران کننده ارتباط چاقی دوران کودکی و نوجوان با چاقی بزرگ‌سالی است. زیرا مشخص شده است که در حدود 30% دختران و 10 % پسرانی که در کودکی چاق بودند.به افراد بزرگ‌سال چاق تبدیل شده‌اند(ویلیامز و همکارانش،2000).

مصرف مواد غذایی پر چرب در کنار زندگی بی تحرک،همچنین شیوع برخی اختلالات تغذیه‌ای و تغییر رفتارهای تغذیه‌ای در دو سه دهه‌ی گذشته از عوامل بر هم خوردن تعادل بین انرژی مصرفی و مواد غذایی دریافتی است.علاوه بر انرژی دریافتی اضافی از مواد غذایی و پایین بودن انرژی مصرفی در نتیجه‌ی فعالیت بدنی کمتر،عوامل وراثتی،پایین بودن اکسیداسیون چربی،پایین بودن فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک،کاهش سطح لپتین پلاسما،عوامل فشارزای روانی و وضعیت اجتماعی اقتصادی از دیگر عوامل موثر در چاقی ست(بری،1985).

اهمیت چاقی در دوران کودکی و نوجوانی نه تنها به دلیل عوارض جسمانی و روانی زودرس، بلکه به دلیل افزایش چاقی بزرگ‌سالی، مرگ و میر و بار هزینه اقتصادی سنگین آن بر اجتماع است (برش و همکاران،2000). چاقی با بیماری سرخرگ کرونری، بیماری فشار خون، دیابت نوع 2، بیماری انسداد ریوی، التهاب مفصلی و انواع مشخصی از سرطان ارتباط دارد.بنابراین برای برخورداری از وزن مطلوب باید شیوه زندگی را به گونه‌ای تغییر دارد که انرژی دریافتی بدن کمتر شود و انرژی اضافی آن نیز به مصرف برسد (گائینی و رجبی،1387).فعالیت ورزشی به تنهایی، یا به صورت ترکیب با رژیم غذایی معقول، مهم‌ترین پیامدهای بلندمدت کاهش وزن را به دنبال خواهد داشت (گائینی و دبیدی روشن،1387).

با توجه به محدود بودن اطلاعات و همچنین تحقیقات ضد و نقیضی که در زمینه فعالیت نوجوانان و تغییرات وزن آن‌ها ارائه شده است و تحقیقات قبلی بیشتر بر روی مردان انجام گرفته شده است و چون آمار زنان در معرض خطر چاقی بیشتر از مردان است این تحقیق بر روی دختران نوجوان انجام شد.

چاقی یک اختلال در حال رشد سریع در کشورهای صنعتی است که با مقاومت به انسولین ، نقص چربی،دیابت ملیتوس نوع 2 و فشار خون زیاد همراه است ((Seeger & Et al,2008,247-251.

دیابت ملیتوس یک بیماری متابولیکی سیستمیک است و با افزایش قند خون مشخص می شود                 Et al,2010,1883-1892) & Rao) و منجر به نقص در ترشح انسولین ، مقاومت به انسولین یا هر دو می شود Zaheer Baquer & Et al , 2011,1-21)).

در سال 2000، 8 /2 درصد جمعیت در سراسر دنیا از این بیماری رنج می بردند و ممکن است تا سال 2025   از 4/5 درصد عبور کند ( M.Upendra & Et al ,2010,1883-1892). بر طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال 2000، صد و پنجاه میلیون نفربالای سن 20 سال با دیابت زندگی می کردند و آنها پیش بینی کردند که در سال 2025 ، سیصد میلیون نفر با این شرایط زندگی خواهند کرد. انتظار می رود این افزایش 42 درصد در کشورهای توسعه یافته و70 درصد در کشورهای در حال توسعه باشد. دیابت ملیتوس فقط یک بیماری نیست بلکه به شکل های مختلف نمایان می شود و عوارضی دارد که می تواند هر سیستمی در بدن را تحت تاثیر قرار دهد. دیابت و عوارض همراه با آن از قبیل تصلب شرائین و بیماری قلبی عروقی دلایل اصلی مرگ و میرهستند134-138) A.Bawadi & Et al ,2009,). بدلیل اینکه یکی از منابع تامین انرژی بدن گلوکز است ، خون همیشه مقداری گلوکز در داخل خود دارد. اما مقدار زیاد گلوکز در خون برای سلامتی خوب نیست. بدن انسان همیشه بیشتر غذاهایی را که می خورد به گلوکز تبدیل می کند.خون گلوکز را به سلولها در سراسر بدن منتقل می کند.گلوکز به انسولین برای رفتن به درون سلولهای بدن نیاز دارد.انسولین هورمونی است که در پانکراس ساخته می شود. پانکراس انسولین را به داخل خون آزاد می کند.انسولین کمک می کند که گلوکز از خون به داخل سلولهای بدن برود. اگر بدن انسان به انداره کافی انسولین نسازد یا انسولین به درستی کار نکند،گلوکز نمی تواند به داخل سلولها انتقال یابد،بنابراین در داخل خون باقی می ماند و این باعث می شود که سطح گلوکز خون بالا برود و فرد مبتلا به دیابت شود (Hui, Tang & W Go,2009,1-19). بعضی علایم دیابت شامل: تکرر ادرار ، تشنگی بیش از اندازه ، گرسنگی خیلی زیاد،کاهش وزن غیر عادی ،افزایش خستگی ،تحریک پذیری ، تاربینی و تکرار عفونت ها می باشد,2005,111-134) Bastaki). اگر دیابت کنترل نشود می تواند منجر به نابینایی، بیماری قلبی ،اختلالات کلیوی، قطع عضو (برای مثال برداشتن پا یا انگشت شصت پا) و آسیب عصب شود (Hui , Tang & W Go,2009,1-19). از طرف دیگر مشخص شده است که ویسفاتین از انسولین تقلید می کند و در چاقی و دیابت نوع 2 بالا می رود (Sun & Et al,2007,399-404). این هورمون ادیپوکاینی است که به تازگی کشف شده است و در بافت چربی احشایی بیان می شود. گذشته از بیان در بافت چربی ، ویسفاتین همچنین در نوتروفیل های خون محیطی به محض تحریک توسط فاکتورهای التهابی از قبیل فاکتور نکروز تومور- α (α TNF-) بیان می شودEt al , 2009,1) & Lambert). نتایج برخی مطالعات نشان می دهد که ویسفاتین ممکن است در متابولیسم چربی در مردان جوان سالم نقش ایفا کند (Sun & Et al,2007,399-404). بنابراین یافتن روشهای خوب و ایمن تر برای کاهش این هورمون در افراد چاق و بخصوص افراد دیابتی ضروری می باشد.

همچنین هورمون واسپین به عنوان یک ادیپوکاین جدید درارتباط با چاقی و حساسیت به انسولین شناخته شده است ( Youn & Et al ,2008 ,247-251). در رت هایOLETF، بیان mRNA واسپین دربافت چربی احشایی با افزایش چربی بدن و سطح انسولین افزایش یافت.درمان با انسولین یا عامل حساس به انسولین، پیوگلیتازون ، در رت های OLETF میتواند سطح واسپین سرم را طبیعی کند. گزارش شده است که در نمونه های انسانی غلظت  mRNAواسپین سرم با غلظت گلوکز خون ، حساسیت به انسولین ، و شاخص توده بدنی(BMI) یا درصد چربی بدن همراه است (Yin & Et al ,2009,2530-2533). زنان دیابتی با کنترل قندی خوب سطوح واسپین کمتری نسبت به کنترل های قندی ضعیف دارند. در رت های [1] OLETF، سطوح واسپین سرم در سنی که چاقی و غلظت های انسولین پلاسما به اوج می رسد ،به اوج رسید. البته ، سطوح واسپین با بدتر شدن دیابت و از دست دادن وزن بدن کاهش یافت (Nese Ersoz & Et al,2009,16065-70). راه

 های مختلف برای درمان بیماری دیابت پیشنهاد و توصیه شده است. انواع مختلفی از داروهای کاهنده قند خون وجود دارند.البته،بیشتر این داروها ممکن است عوارض جانبی از قبیل : افت شدید قند خون،اسیدوز لاکتیک، آسیب سلول کبدی ،ناراحتی گوارشی، سردرد، سرگیجه و حتی مرگ ایجاد کند2009 ,1-19) , & Et al Hui).گلی بن کلامید از خانواده سولفونیلوریا است و عوارض جانبی داروهای این خانواده شامل: افت شدید قند خون ، افزایش وزن (4-1کیلوگرم در طول 6 ماه)، واکنش های پوستی، به ندرت هیپوناترمی یا سطح پایین سدیم در خون است (Bösenberg &- van Zyl,2008,80-88). و علاوه بر این در طول شش سال 44 درصد کارایی در بیماران از بین می رودGupta &- chakraborty ,2011,74-80)).

متفورمین ،یک بیگوانید، حساسیت به انسولین را افزایش و برون ده گلوکز کبدی را کاهش می دهد و برای بیماران دیابتی چاق مفید است بدلیل اینکه سطوح زیاد انسولین را کاهش می دهد و به از دست دادن

وزن کمک می کند) Albu &- Raja-Khan, 2003, 1-19). اما عوارض جانبی متفورمین شامل

حالت تهوع ، اسهال و اسیدوز لاکتیک است,80-88)2008Bösenberg &- van Zyl). برای جلوگیری از اسیدوز لاکتیک متفورمین نباید توسط بیماران دیابتی که بیماری شدید کبدی، کلیوی یا قلبی دارند استفاده شود(,2003,1-19 Albu &- Raja-Khan). درمان با انسولین باعث ایجاد افت شدید قند خون و دیستروفی چربی در محل تزریق می شود (Gupta &- chakraborty,2003,74-80 ). یکی از روش های ساده و بی خطر برای درمان دیابت استفاده از داروهای گیاهی است که عوارض اندکی دارد. شنبلیله گیاهی با کاربردهای پزشکی سنتی در دیابت است است ( Vaez Mahdavi & Et al ,2008,59-63). شنبلیله برای کاهش قند خون بعد از صرف غذا موثر است.بخش مناسب شنبلیله دانه است. اجزای فعال شامل تریگونلین ، 4 هیدروکسی ایزولوسین و سوتولن است . حدود 80 درصد محتوی کل آمینواسیددر دانه ها به صورت 4 هیدروکسی ایزولوسین موجود است که به نظر می رسد به طور مستقیم انسولین را تحریک می کند . این اثر وابسته به گلوکز است و تنها در حضور غلظت های متوسط تا بالای گلوکز اتفاق می افتد,1-5) Klemens,2006). شنبلیله گیاهی است که در سرتاسر هند و مناطق خاصی از چین کشت می شود. دانه های شنبلیله به عنوان داروی گیاهی در بسیاری از نقاط دنیا برای اثرات ضد نفخ ، نیروبخشی و به عنوان داروی مقوی غرایز جنسی استفاده می شود. گزارشات مختلف نشان داده اند که دانه های شنبلیله می توانند گلوکز خون و کلسترول را در افراد دیابتی نوع 1 و 2 و در حیوانات دیابتی آزمایشگاهی کاهش دهند& Et al ,2007,422-426) Wan-Li).

اثرات کاهندگی قند خون به مکانیسم های مختلفی نسبت داده شده است. درانسانها ، دانه های شنبلیله اثرات کاهندگی قند خون را با تحریک ترشح انسولین وابسته به گلوکز از سلولهای بتای پانکراس و نیز توسط مهار کردن فعالیت های آلفا-آمیلاز و سوکراز، دو آنزیم روده ای درگیر در متابولیسم کربوهیدرات ، اعمال می کنند & Et al,2003,20-27) Basch).                                                                                                                            

دانه های شنبلیله حاوی مقدار زیادی فیبر (30 درصد فیبر محلول و 20 درصد فیبر نامحلول) است. نقش فیبر در کاهش گلوکز خون بیمار دیابتی به طور وسیعی مطالعه و ثابت شده است. بنابراین یکی از مکانیسم های دیگری که دانه های شنبلیله سطح گلوکز خون را کاهش می دهد ناشی از محتوی زیاد فیبر محلول   آن است که تخلیه معده را به تاخیر می اندازد و در جذب گلوکز دخالت می کند ( & Et al ,2009,134-138 A.Bawadi) . دانه های شنبلیله همچنین تری گلیسیرید سرم ، کلسترول کل ، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پایین را کاهش می دهد. این اثرات شاید ناشی از ساپوجنین ها باشد که دفع کلسترول صفراوی را افزایش می دهد تا منجر به سطوح پایین تر کلسترول سرم شود.

اثر کاهندگی لیپید شنبلیله شاید مرتبط با قسمت استروژنیک آن باشدکه به طور غیرمستقیم هورمون          تیروکسین تیروئید را افزایش میدهد ,20-27) & Et al ,2003 Basch). گزارش شده است که د انه های شنبلیله مدر و ضد سرفه نیز می باشند (Et al,2009,49-51 &Zargar ).

یکی دیگر از راه های مناسب کنترل قند خون انجام برنامه های فعالیت بدنی است,1997,339-343) C. Jimenez). در مطالعاتی که به بررسی اثرات متابولیکی و اندوکرینولوژی ورزش پرداخته اند، نشان داده شده است که فعالیت جسمانی مصرف گلوکز خون و اسیدهای چرب آزاد را در عضلات افزایش می دهد و سطوح گلوکز خون در بیماران دیابتی که به خوبی کنترل شده اند را کاهش می دهد Etal,2003,314-320) & Sato). فواید ورزش منظم برای دیابت شامل : A1Cپایین تر در کودکان و بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع یک ،کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، افزایش فشار خون، سرطان کولون، چاقی و پوکی استخوان،افزایش امید به زندگی، افزایش استقامت قلبی عروقی،تناسب عضله و انعطاف پذیری و افزایش حساسیت به انسولین کل بدن است (,27-302004 C. Riddell &-, A. Perkins). خطرات ورزش منظم برای دیابت شامل: افزایش قند خون،کاهش قند خون،آسیب عضلانی- اسکلتی،عارضه قلبی عروقی(آنژین صدری، سکته قلبی، بی نظمی قلبی،مرگ ناگهانی)، بدتر شدن اساسی آسیب شبکیه و آسیب کلیه است,2004,27-30) C. Riddell &- A. Perkins). فعالیت هوازی منظم پروفایل لیپیدی خون، فشار خون و ضربان قلب استراحت، ترکیب بدنی و کنترل قندی را افزایش می دهد و کلسترول را نیز کاهش می دهد.به علاوه ، به بیماران کمک می کند تا وزن خود را کاهش دهند (,2007,130-3 Bronwyn). تمرین استقامتی به عنوان مناسب ترین شکل ورزش با بسیاری اثرات متابولیکی مثبت از قبیل افزایش در پروفایل لیپیدی، کاهش چربی بدن و کاهش سطوح گلوکز خون همراه است . همچنین تمرین استقامتی در بهبود مقاومت به انسولین در بیماران دیابتی نوع 2 و افراد چاق غیر دیابتی موثر به نظر می آید (Et al,2005,1527-1533 & Cauza). با توجه به موارد یاد شده فوق پژوهشگر در نظر دارد تا به مطالعه استفاده همزمان از دو عامل فعالیت ورزشی استقامتی و مصرف خوراکی عصاره شنبلیله بر سطوح ویسفاتین و واسپین پلاسمای رت های دیابتی شده با استرپتوزوتوسین بپردازد.

OLETF = Otsuka Long – evans Tukushima fatty

امروزه پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان به عنوان یک شاخص مهم برای ارزیابی نظام­های آموزشی مورد توجه قرار گرفته ­است. علاوه براین، پیشرفت تحصیلی همواره برای معلمان، دانش­آموزان، والدین، نظریه­پردازان و محققان نیز حائز اهمیت بوده است. چرا که این عامل مهم نه تنها معیاری مهم در ارزیابی عمکلرد معلمان است بلکه به نوعی معرف توانایی­های علمی افراد در بدو ورود به دنیای کار و اشتغال و مقاطع تحصیلی بالاتر است(زمانی و نصر، 1383). شاخص پیشرفت تحصیلی دستاوردی است که به طور گسترده و عمومی همواره اندازه­گیری می­شود Dipaola) و Hoy، 2005). از طرفی، با عوامل بسیاری از جمله نظام ارزشی مدرسه، روابط عاطفی درون مدرسه، سیستم تنبیه و تشویق، آراستگی دبیر، ساختار کلاس، روش تدریس و غیره در ارتباط است و به نوعی از آن­ها تأثیر می ­گیرد (بهرامی و رضوان، 1385) که این عمکلرد جدای از موارد نام برده شده تجزیه و تحلیل نمی­شود، اما علاوه بر این عامل­ها، عامل دیگری به نام فضای فیزیکی مناسب و با نشاط در این فرایند به نوعی می­تواند نقش داشته باشد که در تحقیقات بررسی شده کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در واقع فضای فیزکی مناسب و با نشاط جزو عوامل درونی اثرگذر بر مدارس به صورت مستقیم و دانش- آموزان به صورت غیرمستقیم است(حاجی­بابایی، 1391). در تصدیق این ادعا پیش از این (Dorman، 1998) اشاره به این دارد که یکی از عواملی که بر فعالیت مدارس و معلمان تأثیر می­گذارد، محیط مدرسه است. در واقع محیط مدرسه با مدیریت آموزش مدارس، که مدارس را به عنوان یک سازمان رسمی در نظر می­گیرد مرتبط است. بنابراین این محیط، با گروه­های اجتماعی در زمینه اهداف، نتایج نقش­ها، ساختار سازمانی، نظام­های پاداش، فعالیت­های مشارکتی و ارتباط اولیا و مربیان شبیه می­باشد. سالیانی است که فضای مدرسه به عنوان جنبه مهم و اساسی هر مدرسه مورد بررسی قرار گرفته­است. علاوه برآن محیط بستری برای شکل گیری بسیاری از ویژگی های رفتاری است و به عبارت دیگر، بسیاری از عواطف، عادات، سلایق و حتی طرز نگرش­ها، نشست­ها و برخاست­ها به گونه­ای شگرف از محیط تأثیر می­پذیرد. دانش‌آموزان پس از محیط مسکونی خود بیشترین ساعات روز را در واحدهای آموزشی سپری می­کنند و با توجه به نقش اساسی آموزش در فرآیند شکل­دهی به فرهنگ جامعه، لازم است علاوه براهمیت دادن به فرآیند آموزش به ایجاد محیط مطلوب که شوق و انگیزه را نسبت به فرآیند یاددهی و یادگیری در دانش­آموزان ایجاد کند توجه کافی و وافی داشت(همت، 1388).

   به طورکلی امروزه علی­رغم کوشش­های فراوانی که برای اثربخشی مدارس انجام می­پذیرد، هم­چنان ضعف مدارس در این زمینه مورد انتقاد جدی قرار دارد. از طرفی درس تربیت­بدنی در نظام آموزش و پرورش جهان جایگاه مهم و پر اهمیت یافته­است. توجه به درس تربیت­بدنی در مدارس تا آنجا اهمیت دارد که مواد اول و دوم منشور یونسکو، تربیت بدنی و ورزش را حق بنیادی تمام کودکان و نوجوانان می­داند و به منظور ایجاد تعادل و تقویت رابطه فعالیت جسمانی و دیگر اجزای آموزش و پرورش موسسات ملی هر کشور را برای بهبود و توسعه تربیت بدنی موظف می­داند. اما هم­چنان که به صورت ضمنی اشاره شد در این زمینه به ویژه در زمینه ورزش و تربیت­بدنی کمتر تحقیقی این عامل مهم را در رابطه با اثربخشی مدنظر قرار داده­است. وجود این روند نمی­تواند در دست­یابی به یک درک جامع و کلی نسبت به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و عوامل موثر بر آن کمک کند و ارتباط فی مابین موارد ذکر شده فوق را با پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان به تصویر بکشد. بنابراین با بهره ­گیری از موراد فوق این تحقیق درصدد است که به سوالات زیر پاسخ دهد:

1- آیا بین محیط مدرسه و پیشرفت تحصیلی دانش­ آموزان رشته تربیت­ بدنی ارتباط وجود دارد؟

2-  آیا محیط مدرسه قابلیت پیش ­بینی پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان رشته تربیت ­بدنی را دارد؟

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

امروزه علمای تعلیم و تربیت به تربیت­بدنی و ورزش به منزلۀ موثرترین ابزار تربیت  می­نگرند. سامارانش[1] رئیس اسبق کمیتۀ بین ­المللی المپیک معتقد است: تربیت­بدنی شیوۀ موثر آموزش و پرورش انسان­هاست(1999). پرورش یافتگان مکتب تربیتی تربیت­ بدنی  انسان­هایی ارزشمندند که فضیلت­های اخلاقی انسان سالم و اجتماعی در آن­ها شکوفا شده­است. ویژگی­های اخلاقی صبر و شکیبایی، همت بلند، سخاوتمندی و فدارکاری، عدالت­گرایی و انصاف، قانون­گرایی و حرمت­گذاری به حقوق دیگران، مسئولیت­پذیری، اهتمام در انجام مسئولیت­ها، احترام به بزرگان و پیش­کسوتان و هم­یاری و تعامل با دیگران، که همگی از مهارت­های میدانی و کاربردی زندگی اجتماعی امروز هستند، از طریق حضور در تکاپوی­های تربیت­بدنی و ورزش قابل حصول­اند(حمیدی، 1390). به طوری که در چند دهۀ اخیر موضوع تربیت­بدنی و ورزش مدرسه­ای در سطر اول اولویت­های برنامه­ای و تحقیقی بسیاری از کشورها و نهادهای بین­المللی قرار گرفته است(شعبانی، 1383). در واقع نقش ورزش در جهان امروزی انکار ناپذیر است در این میان آموزش و پرورش یکی از اصلی­ترین سازمان­هایی است که   می­تواند به عنوان یک رکن و بنیاد در نظام تعلیم و تربیت عمل کند و تربیت­بدنی و ورزش به عنوان یک وسیله تربیتی می­تواند نقش ارزنده­ای در این نظام داشته باشد(کاشف، 1390). از طرفی بررسی جوامع پیشرفته نشان می­دهد که همۀ این کشورها از نظام آموزشی موثر و کارآمد برخوردار بوده­اند. در واقع یکی از جلوه­های آموزشی موفق میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان آن نظام است. علاوه بر آن پیشرفت تحصیلی نیز برای یادگیرندگان از اهمیت خاصی برخوردار است(یوسفی و همکاران، 1388).

یکی از عوامل تأثیرگذار بر انگیزه پیشرفت تحصیلی، محیط و محرک­های بیرونی است. محیط کلاس نقش حیاتی و نیرومندی در عملکرد تحصیلی و روان­شناختی و رفتاری دانش- آموزان به عهده دارد(Kuperminc و همکاران، 2001).

حال با توجه به اهمیت مباحث پیشرفت تحصیلی و اثری که محیط در این فرایند می­توان ایفا کند تحقیق حاضر برآن است تا رابطه محیط مدرسه را با پیشرفت تحصیلی دانش- آموزان تربیت ­بدنی از دیدگاه دبیران تربیت­ بدنی مورد بررسی قرار دهد. علاوه برآن شناخت ویژگی­های دانش­آموزان، استفاده از نظرات دبیران تربیتبدنی و ورزش به مسئولان و برنامه- ریزان در مدارس کمک می­کند تا براساس اصول علمی و برنامه ­ریزی درسی و نیازهای آنها، فعالیت­ها و تمرین­های اثربخش و متعاقب آن تقویت و افزایش ظرفیت­های اخلاقی، تربیتی، جسمانی، ذهنی، عقلی، مهارتی، عاطفی و اجتماعی را پی­ریزی کنند.

[1] Samanrash

توسعه­ی فوتبال، از مهم­ترین برنامه­های کنفدراسیون­های قاره­های مختلف جهان است.از جمله­ی این برنامه­ها می­توان به طرح آسیا ویژن مربوط به کنفدراسیون فوتبال آسیا اشاره کرد.این نهاد به منظور توسعه و پیشرفت فوتبال در قاره­ی آسیا اهداف مختلفی مانند امور استعدادیابی و سطوح پایه، بهبود رهبری، آموزش و تربیت پرسنل از جمله داوران و سایر کارشناسان و غیره را دنبال می کند.همچنین 11 عنصر را که به عناصر 11گانه­ی ویژن آسیا معروف است برای توسعه­ی فوتبال در این قاره معرفی کرده است.این عناصر شامل فدراسیون فوتبال، بازاریابی، امور پزشکی، داوران، مربیان، رده­های سنی پایه و جوانان، فوتسال، مردان، زنان، طرفداران و رسانه ها هستند (73).

از طرف دیگر ریشه و هسته­ی اصلی توسعه­ی فوتبال در درون باشگاه­ها شکل می گیرد و در واقع باشگاه­ها سازنده­ی اصلی بازیکنان برای خود، و حتی تیم­های ملی کشور خود هستند.روشن است که هرچه وضعیت باشگاه­ها در کشوری مطلوب تر و آن باشگاه­ها به معیارها یا استانداردهای حرفه ای نزدیک­تر باشند، متعاقب آن مسابقات لیگ حرفه­ای نیز از سطح بالاتر و کیفیت برتری برخوردار خواهد شد (27). چون باشگاه های حرفه ای فوتبال، بنگاه­های اقتصادی صنعت فوتبال به شمار می روند بنابراین توسعه­ی باشگاه های حرفه­ای نقش مهمی در توسعه­ی اقتصادی صنعت فوتبال ایفا می­کند (11). هم­چنین فوتبال جدا از ساختار مدیریتی خود، از نیروی انسانی مهمی چون ورزشکاران، مربیان، تماشاچیان، طرفداران، داوران وغیره تشکیل شده است (38). از این رو برای بررسی وضعیت توسعه­ی فوتبال در هر کشوری می توان شاخص­های مرتبط با طرح آسیا ویژن، وضعیت باشگاه­ها و نیروی انسانی را در نظر گرفت.

ایران از جمله کشور­هایی است که فوتبال، دل مشغولی بسیاری از مردم است و پیشرفت یا عدم پیشرفت در عرصه­ی فوتبال با غرور ملی،

 احساس رضایت، خشنودی و امیدواری آحاد مردم ارتباط نزدیکی دارد و رشد و توسعه­ی این رشته نیازمند حرکتی منسجم، همراه با برنامه ریزی دقیق و متناسب بر اساس نگرش­ها و رویکردهای رایج در فوتبال جهان است.شناخت رویکردها و نگرش­های حاکم بر توسعه­ی فوتبال، ما را در یافتن جهت و مسیر حرکت فوتبال کشور راهنمایی می کند و رویکرد مناسبی را برای توسعه­ی فوتبال کشور بر اساس اهداف حاکم بر ورزش و تربیت بدنی به ما نشان می دهد تا دستیابی به اهداف ورزش در جامعه واقع گرایانه­تر شده و از شعارگرایی­ها و هدف­گذاری­های غیر واقعی که به تخریب ورزش، جامعه و نظام تربیتی ورزش منجر خواهد شد، اجتناب شود (59).

با توجه به اهمیت روز افزون ورزش فوتبال به عنوان پر­طرفدارترین و محبوب ترین ورزش که از آن یک پدیده­ی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ساخته و جزء لاینفک زندگی بسیاری از افراد در سراسر جهان گشته، شناخت دلایل موفقیت یا عدم موفقیت آن در یک کشور و پیدا کردن راه حل­های مناسب برای رفع ضعف­ها و تقویت نقاط مثبت، دارای اهمیت بسیار زیادی است (19). استان گیلان به دلیل داشتن دو تیم باشگاهی مطرح در سطح اول فوتبال کشور و با توجه به معرفی بازیکنان شاخص و بزرگ، دارای جایگاه خاصی در فوتبال ایران است.با توجه به این مساله، لزوم نگاه حرفه ای وتلاش برای ارتقاء شاخص های توسعه و تدوین استراتژی مناسب به منظور پیشرفت بیشتر این ورزش اجتناب ناپذیر است.

یکی از راه­های شناخت وضعیت سازمان­ها، بررسی محیطی است، که عبارتست از نظارت، ارزیابی و نشر اطلاعات حاصله درباره­ی محیط سازمانی میان افراد کلیدی و مؤثر سازمان؛ و ابزاری است برای جلوگیری از شوک­های راهبردی و تامین سلامتی بلند مدت سازمان.در چنین محیطی سازمان­ها با عوامل بیرونی مانند محیط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیکی و عوامل درونی مانند مدیریت، بازاریابی و امور مالی سر و کار دارند.

از شیوه­های متداول شناسایی این عوامل، استفاده از تحلیل SWOT است که معرف قوت­ها، ضعف­ها، فرصت­ها و تهدید­های سازمان است.این روش امکان مقایسهی تنگناها، تهدیدها و جنبه­های آسیب زننده به سازمان، فرصت­ها، تقاضاها و موقعیت­های محیط بیرونی را با ضعف­ها و قوت­های سازمان به­ وجود می­آورد (29)

از این رو پژوهشگر در این پژوهش در صدد است به این سوالات پاسخ دهد که چه شاخص­هایی را می توان برای توسعه­ی فوتبال در استان گیلان در نظر گرفت؟وضعیت توسعه یافتگی فوتبال در شهرهای استان گیلان تا چه اندازه است؟و در نهایت، آیا می­توان با استفاده از وضعیت توسعه یافتگی فوتبال استان، استراتژی خاصی را برای فوتبال گیلان طراحی کرد؟

3-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

با توجه به مسائل بیان شده، می توان گفت که شناسایی شاخص­های توسعه­ی فوتبال در استان گیلان می تواند باعث پیشرفت هرچه بیشتر این رشته­ی ورزشی در این استان شود.ارائه­ی گزارشی دقیق و کارشناسانه، از وضعیت شاخص­های توسعه­ی فوتبال در استان گیلان، می تواند به عنوان ابزاری مناسب برای برنامه ریزی هرچه بهتر این رشته در آینده، مورد استفاده قرار گیرد. این تحقیق سعی دارد با شناسایی این شاخص ها، راهنمایی برای مدیران این استان جهت تصمیم گیری های صحیح برای توسعه­ی فوتبال در استان گیلان باشد.

بنابراین برای تدوین برنامه­ی واقعی و عملیاتی فوتبال استان، باید ارزیابی دقیقی از وضعیت فوتبال گیلان داشته باشیم تا با آسیب شناسی و مشخص کردن قوت­ها، ضعف­ها، فرصت­ها و تهدید­ها و تعیین موقعیت راهبردی فوتبال استان بتوانیم برای دست یابی به وضعیت مطلوب، برنامه­ی واقع گرایانه و عملی طراحی کنیم (59).

[1] Machado

[2] peiffer

شکستگی ناشی از فشار[1] یک نوع آسیب استخوانی است که خود را با درد در نواحی مختلفی از اندام تحتانی نشان می‌دهد، این نواحی به ترتیب تکرر در بروز آسیب در استخوان درشت‌نی و بخش دور از تنه نازکی نی، استخوان‌های سوم و دوم کف‌پایی، بخش فوقانی ران و گردن ران و بخش دور از تنه ران بروز می‌کند (بیشوف و همکاران2010). مطالعات انجام‌شده درزمینهٔ دویدن نشان می‌دهد که 24٪-67٪ دوندگان تفریحی از آسیب‌های مرتبط با دویدن رنج می‌برند، استرس فراکچر بیش از 50٪ از کل آسیب‌های دوندگان را شامل می‌شود (میلنرو همکاران 2006, ادوارد و همکاران ,2010 , بیشوف و همکاران2010 )

طی دویدن، هنگامی‌که پا با زمین تماس برقرار کرده و در مرحله اتکا قرار می‌گیرد، تحت تأثیر نیروی عکس‌العمل زمین (GRF) می‌باشد. نیروی عکس‌العمل زمین همواره ثابت نیست به‌طوری‌که افزایش سرعت دویدن و گام برداری، حداکثر نیروی عمودی زمین را حدود 2 تا 5 برابر وزن بدن افزایش می‌دهد. در ادبیات پژوهش کاهش مقدار نیروی عکس‌العمل زمین یکی از اهداف اصلی تولیدکنندگان کفش بشمار می‌آید و جذب ضربات همیشه به‌عنوان یک مشکل اساسی مطرح بود.(نیگ و همکاران، 2010). رویکردهای مختلفی در سنجش تأثیرات کفش بر نیروهای عکس‌العمل زمین در بهبود عملکرد، موردتوجه پژوهشگران بوده که از آن‌ها می‌توان به وزن کفش (لوگان و همکاران، 2010؛ نیگ و همکاران 2010، ویگرنیگ و همکاران 2009)، سختی[10] (بیشوپ و همکاران 2006) ، جنس و ساختار کفش (بیشوپ و همکاران 2006، لوگان و همکاران 2010، شارما و همکاران 2010، ویگرنیک و همکاران 2009) و شکل هندسی[13] کفش (تاناگوچی و همکاران 2012) اشاره نمود. بررسی‌ها نشان داده است که کفش می‌تواند با کاهش مقدار نیروهای وارده، احتمال بروز آسیب را در دویدن کاهش دهد (بیشوپ و همکاران 2006، اورت و همکاران 2011، لوگان و همکاران 2010، مگ گینس و همکاران 2005، موندرمن و همکاران 2007، نیگ و همکاران 2006، نیگ و همکاران 2010، نواچک و همکاران 1998، شارما و همکاران 2010، ویگرنیک و همکاران 2009، زیفچوک و همکاران 2005).

تنوع کفش‌های مختلف در مراکز تجاری به‌ویژه کفش‌های خارجی ضمن تحمیل هزینه‌های سنگین بر متقاضیان ممکن است کارایی لازم در امر پیشگیری از آسیب شکستگی ناشی از فشار را نیز به همراه نداشته باشد.دراین‌ارتباط، ازجمله کفش‌های موجود در بازار که دارای برند معتبری است و به‌عنوان یک کفش ورزشی استاندارد و موفق در سطوح بین‌المللی شناخته می‌شود و از اقبال عمومی بالایی برخوردار است کفش Adidas response cushion 20m می‌باشد. از انجاییکه کفش مذکور مجهز به فنّاوری‌های adiprene و  formotion برای جذب حداکثر ضربه در برخورد پاشنه با زمین است، که ویژگی Adiprene از طریق افزایش اثر بالشتکی و formotion هم به‌وسیله نرم کردن برخورد پاشنه از طریق ایجاد حرکت مستقل برای پاشنه این امر را محقق می‌سازند. از سوی دیگر، ازجمله تولیدات داخلی با تأکید بر تولید ملی، کفش ورزشی نهرین است، که به نظر می‌رسد دارای پارامترهای یک کفش استاندارد برای دویدن می‌باشد. ازاین‌رو محقق درصدد است تا دو کفش آدیداس به‌عنوان برند معتبر خارجی و کفش نهرین به‌عنوان یک محصول ملی را ازنقطه‌نظر نیروهای وارده از زمین (نیروی عمودی عکس‌العمل زمین[18]، سرعت بارگیری[19] ، نیروی خلفی عکس‌العمل زمین[20] و سرعت بارگیری) که مرتبط با آسیب شکستگی ناشی از فشار در استخوان درشت‌نی[21] شناخته‌شده‌اند را مورد مقایسه و تجزیه‌وتحلیل قرار داده، و به این پرسش پاسخ دهد که آیا کفش‌های داخلی توانایی رقابت با برندهای معروف و معتبر خارجی در کاهش نیروهای برخوردی، و همچنین در جلوگیری از بروز آسیب شکستگی ناشی از فشار را دارد ؟

3-1- ضرورت و اهمیت پژوهش

*دویدن تفریحی از پرطرفدارترین ورزش‌ها در اقشار مختلف اجتماعی محسوب می‌شود و یکی از ملزومات این ورزش پرطرفدار کفش مناسب است.

با توجه به این‌که قیمت بسیار بالای کفش‌های معتبر خارجی ممکن است این شبهه را ایجاد کند که تمرین سالم و به‌دوراز آسیب واقعاً هزینه بالایی دارد و کفش‌های ورزشی با برندهای مختلف خارجی نسبت به برندهای داخلی عملکرد بهتری در کاهش میزان ریسک فاکتورها در آسیب‌های مرتبط با دویدن دارند. این فرضیه هنوز از طریق یک پژوهش علمی رد یا پذیرفته‌نشده است.درنتیجه این مشکلات ما را به سمت انتخاب یک جایگزین داخلی مناسب برای این‌گونه کفش‌ها سوق می‌دهد که بتوانند نیازهای ورزشی ما در داخل کشور را برآورده کنند.

همان‌طوری که بیان شد، یکی از شرکت‌های داخلی که درزمینهٔ طراحی و ساخت کفش ورزشی فعالیت می‌کند شرکت نهرین است .

قیمت کفش نهرین موردنظر(شکل 2-1) حدود 95 هزار تومان تخمین زده‌شده درحالی‌که قیمت کفش آدیداس موردنظر(شکل 1-1) حدود 855 هزار تومان می‌باشد که با شرایط اقتصادی کنونی به نظر قیمت محصول داخلی منصفانه‌تر است و اکثر اقشار جامعه که مشتاق به ورزش هستند اگر از کیفیت و سلامت ساختاری و حمایتی این کفش مطمئن شوند، می‌توانند از جایگزین مناسبی برای کفش‌های خارجی استفاده کنند. ازجمله شاخص‌هایی که در کیفیت کفش می‌تواند مؤثر باشد، بررسی و مقایسه برخی از این شاخص‌ها ازجمله: اوج نیروی عمودی عکس عمل زمین ،سرعت بارگذاری نیروی عمودی عکس‌العمل ،اوج نیروی خلفی عکس‌العمل زمین می‌باشد، که محقق در این پژوهش در پی بررسی و مقایسه این پارامترها در بین دو کفش می‌باشد.

1 –stress fracture

[2] -bischof et al 2010

[3] -Milner et al 2006

[4] -Edward’s et al 2010

[5] -stance phase

[6] -ground reaction force

[7] -nigge et al 2010

[8] -logan et al 2010

[9] -wigenige et al 2009

10 -stiffness

[11] -bishop et al 2006

[12] -sharma et al 2010

2 -geometery

[14] -tanaguchi et al 2012

[15] -evert et al 2006

[16] -novachech et al 1998

[17] -zifchock et al 2005

1 –vertical ground reaction force

2 –loading rate

3 –posterior ground reaction force

4 –tibia stress fracture

1-load

[2] – ground reaction force