پلاتین معروفترین و شناخته شده ترین فلز از فلزات گروه پلاتین است. فلزات گروه پلاتین شامل: روتنیم (Ru) ، اسمیم(Os) ، رودیوم(Rh) ، ایریدیم(Ir) ، پالادیم(Pd) و پلاتین(Pt) می باشد که هم نادر بوده و هم به جهت فعالیتهای کاتالیستی و نیز مقاومتشان در برابرحملات شیمیایی بسیار مفیدند. فلز پلاتین بطوریکه در جدول زیر مشاهده می شود دارای چند ایزوتوپ بوده بطوریکه هر ایزوتوپ دارای فراوانی طبیعی و عدد کوانتومی اسپین هسته مشخصی می باشد.1
با پیشرفت NMR ، ایزوتوپ 195پلاتین با فراوانی طبیعی 7/33 % و با توجه به دارا بودن اسپین هسته برابر با 2/1 امکان مشاهده کوپلاژ با دیگر هسته ها را فراهم کرده و به همین دلیل بسیار مورد توجه قرار گرفت. حضور یا عدم حضور چنین کوپلاژی شواهد با ارزشی برای ساختار مولکول ها ارائه می دهد.
حالات اکسایش متداول پلاتین، صفر، 2+ و 4+ است. تعداد زیادی کمپلکس پلاتین با حالت اکسایش 1+ معرفی شده اند. کمپلکس های پلاتینی با حالت اکسایش 3+ و 5+ کمیابند. ترکیباتی با حالت اکسایش 6+ تنها زمانی دیده می شوند که پلاتین توسط لیگاندهای اکسیژنی و فلوئوری احاطه شده است. بجز آنیون های کربونیلی چند هسته ای که پلاتین در آنها حالت اکسایش منفی دارد، ترکیبات مهم دیگری با حالت اکسایش منفی پلاتین وجود ندارد.
کمپلکس های پلاتین به آسانی در فرآیندهای دو الکترونی شرکت می کنند، از این رو واکنش های افزایش اکسایشی و حذف کاهشی روی پلاتین به راحتی صورت می گیرد. بنابر این تشکیل کمپلکس اکتاهدرال با افزایش اکسایشی دو جزء به پلاتین (II) و تشکیل کمپلکس مسطح مربع از طریق حذف کاهشی دو جزء از پلاتین ((IV صورت می گیرد.2پلاتین به عنوان یكی از نرم ترین فلزات طبقه بندی شده است و در نتیجه پیوندهای قوی تری را با لیگاندهای نرم تشكیل می دهد.3
پلاتین با الکترونگاتیویته 3/2 خیلی بهتر می تواند با عناصر دارای الکترونگاتیویته نزدیک به آن، به صورت مستحکم پیوند بدهد از جمله با ید، گوگرد، کربن که مقادیر الکترونگاتیویته برابر با آن دارند چرا که ترکیبات دارای پیوند های کووالانسی تر، پایدارتر و محکم تر بشمار می روند.
ترکیبات و کمپلکس های پلاتینی حاوی لیگاندهای مختلف می توانند خواص و کاربردهای متفاوتی دارا باشند. در کنار ابزارهای فلزی متعدد زیست دارویی، پلاتین به صورت کلینیکی در چندین داروی ضد تومور مهم بکار رفته که قابل توجه ترینشان سیس پلاتین است.4
بسیاری ازمفاهیم مهم در شیمی کئوردیناسیون مسطح مربعی و اثر ترانس، برای اولین بار در ترکیبات پلاتین کشف شد.1
1-2-1 شیمی سولفوکسایدها
شیمی کئوردیناسیون سولفوکسایدها بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است. سولفوکسایدها به عنوان لیگاندهای دوسردندانه(ambidentate) شناخته شده اندکه یا از طریق اکسیژن و یا از طریق گوگرد به فلزات خاصی کئوردینه می شوند.مولکولهای سولفوکساید به عنوان یک لیگاند رفتارهای جالبی دارند. آنها می توانند دانسیته الکترونی را از فلز مرکزی به سمت خودشان بکشند و به
دلیل وجود همین پیوند در این دسته از ترکیبات پیوندپلاتین- سولفوکسایدبسیارمستحکم است. بیشتر مطالعات منتشر شده روی کمپلکس های سولفوکساید پلاتین، در بر دارنده لیگاندDMSO بوده است.5
سولفوکسایدها در کمپلکس های پلاتین (II) ، همیشه از سر S به فلز پلاتین (II) متصل می شوند زیرا اتم گوگردبه دلیل دارا بودن اوربیتال * خالی، نسبت به اتم اکسیژن سر نرم بشمار می رود در نتیجه می تواند دانسیته الکترونی را از سمت فلز پلاتین (II) که آن نیز فلزی نرم محسوب می شود به سمت خود بکشد. سولفوکساید ها از اثر ترانس نسبتاً بزرگی برخوردارند و بر اساس مطالعات انجام گرفته یک سری نفوذ ترانس به صورت زیر گزارش شده است: 6
R2SO > I– > Cl– ≥ amines > Py
1-2-2 کمپلکس های پلاتینی حاوی لیگاند DMSO
مطالعات نشان داده اند که کمپلکس های سولفوکساید پلاتین(II) به همراه لیگاندی دیگر، در شیمی درمانی بسیار مؤثرندبطوریکه مقاومت بعضی از این ترکیبات در برابر سلول های سرطانی به سمت مقاومت سیس پلاتین می رود. آنها همچنین به دلیل داشتن خواص کاتالیستی در فرایندهای کاتالیزوری و هیدروسیله کردن مورد توجهند.
بی میلی یک گروه تک DMSO برای جابجا شدن از مرکز پلاتین (II) ، که در آن ممانعت فضایی اندکی وجود دارد باعث می شود به سختی بتوان قبول کرد که کمپلکس های مونوسولفوکساید ، یک گونه فعال برای از دست دادن DMSO باشند با این وجود گاهی در واکنش های جانشینی در محلول های DMSO ، عکس این قضیه با دخالت حلال مشاهده می شود. 7
بر طبق مطالعات انجام شده، واکنش هایی که روی دیمرهای دارای پل ید به همراه یک لیگاند دیگر صورت می گیرد، مونومرترانس را باید تولید کند.
واکنش جانشینی لیگاند در کمپلکس های فلزات واسطه، معمولاً به عنوان مرحله کلیدی در واکنشهای کاتالیستی بشمار می روند. واکنشهای مرتبط با کمپلکس های مسطح مربع پلاتین(II) بطور گسترده ای مورد مطالعه قرار گرفته اند.8
فلزهایی که آرایش 8d کم اسپین دارند، به طور معمول ترکیبهای مسطح مربعی را می سازند
به دلیل خواص ویژه ترکیبات پلاتین (II)، بیشتر مطالعات سینتیکی روی کمپلکسهای پلاتین (II) انجام شده است که دلایل به قرار زیر می باشند:
1-4 لیگاندهای فسفری نوع سوم1
لیگاندهای فسفری بطور کلی لیگاندهای پذیر بشمار می روند. لیگاندهای پذیر دو دسته اند:
از طرفی لیگاندهای نرم دو دسته اند:
پس وقتی یک فلز با عدد اکسایش پایین مثل 2+ داریم به این معناست که چگالی الکترون روی سیستم زیاد است پس یک لیگاند پذیر همچون لیگاندهای فسفری نوع سوم می تواند الکترون ها را به جریان انداخته و فلز راپایدار کند.
تری فنیل فسفین (PPh3) ، تری فنیل فسفیت (P(OPh)3) و1و3و7 تری آزا فسفا آدامانتان(PTA) از جمله لیگاندهای دهنده فسفری نوع سوم می باشند که لیگاندهایی خنثی بوده و دهنده دو الکترون از طریق زوج الکترون ناپیوندی فسفر به فلزات واسطه می باشند.
سنتز کمپلکس های دارای فسفر های نوع سوم به دلیل کاربردهای گوناگون مورد توجه قرار گرفته اند، که عبارتند از:
کاربرد کاتالیزوری: با توجه به خصوصیات پیوندی مشتقات فسفری نوع سوم، به عنوان پیوند دهنده ی فلزی در کاتالیست های آلی فلزی نامتقارن همگن مورد استفاده قرار می گیرند. 13 کمپلکس های دارای لیگاندهای فسفیتی در چرخه های مختلف کاتالیزوری از جمله هیدروژن دار کردن، هیدروفرمیل دار کردن و هیدروسیانید دار کردن به کار گرفته شده اند. معمولاً این کاتالیزورها نسبت به سیستم های مشابه فسفینی خود فعالیت بیشتری دارند.14
خواص دارویی: به ویژه کمپلکس هایی که دارای لیگاندهای فسفری محلول در آب هستند توجه خاصی را به خود جلب کرده اند.15 همچنین فسفیت ها بدون حضور در کمپلکس فلزی نیز توانسته اند خواص ضد سرطان خوبی از خود نشان دهند.16
در زمان بهره برداری عادی از یک نیروگاه هسته ای، سیستم برق اضطراری در حالت آماده به کار می باشد. به گونه ای که در صورت وقوع رخداد پیشامد آغازگری مانند قطع برق خارجی نیروگاه، در عرض چند ثانیه باید به صورت خودکار راه اندازی شود. بنابراین، به منظور اطمینان از کار کرد دیزل ژنراتور در هنگام تقاضا، چگونگی انجام بازرسی، نگهداری و تعمیرات در این سیستم حائز اهمیت می باشد. از آنجا که دیزل ژنراتور ها مشخصات عملکردی خاصی دارند و در اثر فرسودگی (ageing) مشکلاتی را پیدا می کنند، لازم است تمهیداتی در طراحی آنها لحاظ گردد. ارزیابی قابلیت اطمینان کلاسیک به صورت گسترده در ایمنی نیروگاه های هسته ای به کار رفته است،اما بایستی در نظر داشت که بازرسی، تعویض و تعمیرات قطعات خراب شده در طول فواصل زمانی بر رفتار دینامیکی دیزل ژنراتور ها موثر است که در نتیجه استفاده از نتایج ارزیابی کلاسیک با گذشت زمان با خطای بیشتری توام می گردد.
در این پروژه، ارزیابی دینامیکی قابلیت اطمینان برای مدل کردن رفتار دینامیکی دیزل ژنراتور های اضطراری، با به کار بردن روش مونت کارلو صورت گرفته است که نشان دهنده تاثیر فرسودگی بر روی مقدار قابلیت اطمینان و قابلیت دسترسی در مقایسه با نتایج ارزیابی کلاسیک می باشد.
با به کار بردن دیاگرام بلوک قابلیت اطمینان دینامیکی و درخت خطای دینامیکی برای نشان دادن اثر فرسودگی بر روی مدل قابلیت اطمینان و به منظور سیاست نگهداری بهینه برای دستیابی به قابلیت دسترسی ماکزیمم برای سیستم دیزل ژنراتور های اضطراری نیروگاه هسته ای بوشهر پژوهش حاضر انجام شده است.
کلید واژه ها: دیزل ژنراتور اضطراری نیروگاه اتمی بوشهر، فرسودگی ، قابلیت اطمینان دینامیکی ،دیاگرام بلوک قابلیت اطمینان دینامیکی، درخت خطای دینامیکی، قابلیت دسترسی.
بخش اول : کلیات
۱-۱-۱- موضوع مهندسی قابلیت اطمینان
موضوع مهندسی قابلیت اطمینان، تحلیل خرابی سیستم ها و اجزای آن و تاثیر آن روی عملکرد قابل انتظار سیستم می باشد.(کرباسیان و طباطبایی ۱۳۸۸،۱۱)
تحلیل :
-خرابی :
خرابی، ایفا نکردن عملکرد مورد انتظار سیستم در مدت و شرایط معین می باشد.
-قابلیت اطمینان :
ایفای عملکرد مورد انتظار در مدت و شرایط معین می باشد.
-عملکرد مورد انتظار :
سیستمی که عملکرد مورد انتظار را انجام دهد، موفق یا قابل اعتماد است.
-تعریف سیستم :
مجموعه ی عناصر یا اجزایی مرتبط و به هم وابسته.
۱-۱-۲- طبقه بندی انواع سیستم
تکنیک های ارزیابی در محدوده وسیعی از نظام های مهندسی توسعه و مورد استفاده قرار گرفته است. در حقیقت سطح ارزیابی قابلیت اعتماد یک ارزیابی چند نظامه است. برای مثال در انجام ارزیابی های احتمالاتی تخصص های مهندسی برق، شیمی، ساختمان و غیره مورد نیاز می باشد. باید دقت شود که یک روش ارزیابی قابلیت اعتماد به تنهایی نمی تواند پاسخگوی کلیه نیاز های سنجش ایمنی باشد.
۱ . از نظر ماهیت (نوع) سیستم
۲ . از نظر کلیت (سطح) سیستم
۳ . از نظر درجه پیچیدگی
۴ . از نظر رفتار سیستم
۵ . از نظر عملکرد سیستم
در سیستم های با عملکرد مقتضی شرایط خرابی تک تک اجزا سیستم مجاز می باشد. اما سیستم باید بتواند به وظیفه خود عمل نماید. جزء خراب در صورت غیر قابل تعمیر بودن سیستم خراب باقی خواهد ماند، در صورت قابل تعمیر بودن سیستم، تعمیر یا جایگزین می شود. در حالت دوم فرآیند تعمیر یا تعویض نباید در ماموریت سیستم وقفه ایجاد نماید.این سیستم خود به ۲ گروه زیر تقسیم می شوند:
۱. سیستم هایی که فاز کار آنها در نقطه ای در زمان، شروع می شود و در این نقطه سیستم چک شده و بنابراین در مدت کاری باید به وظیفه خود عمل نماید.
۲. سیستم هایی که یک فاز بیکاری در مدت ماموریت خود دارند.
برای هر سه نوع سیستم تابع احتمال خرابی نسبت به زمان در شکل (۱-۱) رسم شده است.
کلیات تحقیق، اولین فصل پایان نامه میباشد و هدف از آن آشنایی خواننده با موضوع تحقیق است، مطالب این فصل باید به نحوی باشد که با جملات بسیار ساده ابتدا مسئله تحقیق را مطرح کند و بعد از آن سوالات تحقیق را در راستای مسئله تحقیق مطرح نماید، از سویی دیگر اهمیت و ضرورت تحقیق را یادآور شود، سپس در ادامه تحقیق فرضیه های تحقیق و اهداف آن را مشخص کند، همچنین روش انجام پژوهش و متدولوژی تحقیق و نحوهی گزینش متغییرهای تحقیق و پیشینهی تحقیق را بیان نماید، بعد از این مراحل، مدل مفهومی تحقیق را تعیین نماید، در انتها نیز به محدودهی زمانی و مکانی تحقیق بپردازد و با روشی منطقی و هدفدار خواننده را به سوی موضوع مورد تحقیق هدایت نماید.
1-2.مسئله تحقیق
طبق پیش بینیها جمعیت شهری دنیا تا سال 2025 دو برابر شده و به بیش از 5 میلیارد نفر خواهد رسید که بیش از 90 % این رشد در کشورهای در حال توسعه خواهد بود (آدینه وند و دیگران،42:1391). شهرها به عنوان موتورهای رشد و توسعه اجتماعی دارای پتانسیلی باورنکردنی هستند که بی شک باید مورد توجه قرارگیرند (2005:50,Lewis and mioch). سنجش كار ایی مناطق از آنجا ضرورت می یابد كه در شر ایط امروز مناطق با كمبود منابع و امكانات روبهرو هستند. بنابراین، این منابع باید به گونه ای تخصیص داده شوند كه بتوان بیشترین تولیدات یا خدمات را از طریق منابع موجود عرضه كرد(زیاری و دیگران،1:1389). یکی از نیازهای هر سازمان در جهت حفظ توان پاسخگویی به شرایط رقابتی و مطالبات روزافزون محیطی، افزایش كارآیى سازمانی در كلیه سطوح است. پیش نیاز این امر، تدارک روشی برای سنجش كارآیى و یافتن نقاط ضعف واحدهای زیرمجموعه میباشد(انواری رستمی ودیگران،222:1390). ایجاد بهبود در هر سازمانی نیازمند اندازهگیری عملكرد سازمان، برنامهریزی و هدفگذاری جهت بهبود عملكرد میباشد. با وجود پیشرفتهای قابل توجهی كه سالهای اخیر در طراحی چارچوبها و سیستمهای ارزیابی عملكرد رخ داده است، بسیاری از سازمانها همچنان بر معیارهای سنتی متكی هستند. ارزیابی عملكرد به كمك شاخصهای غیر مالی از موضوعاتی است كه طی دهه 1990 بسیار مورد توجه قرار گرفته است اینگونه شاخصها مزایای بسیاری را به همراه دارند. به عنوان مثال این شاخصها در مقایسه با شاخصهای مالی قابل درکتر و با اهداف و استراتژیهای سازمان سازگارترند و در طول زمان براساس اقتضای محیط، قابل تغییر و انعطافپذیر میباشند(محمدی اردکانی،75:1388). سنجش میزان موفقیت سازمانها در بهرهگیری از امکانات موجود، مقایسه عملکرد آنها باهم، شناسایی سازمانهای ناکارآ و تشخیص منشاء ناکارآیی، بررسی نقاط قوت و ضعف و تحلیل آن و ارائه راهکار مناسب برای بهبود وضعیت، از دغدغههای مدیران و مسئولان سازمانهاست. استفاده از ابزارهای علمی میتواند اطلاعات مفیدی برای تصمیمگیری در خصوص بهبود شیوههای انجام عملیات و تخصیص مناسب منابع به مدیران ارائه دهد(عالم تبریزوایمانی پور،140:1388). به عنوان یك اصل، عملكرد هر واحد سازمانی و یا سازمان تا آنجا كه میسر است باید اندازهگیری شود. وجود یا عدم وجود نظام ارزیابی عملكرد مؤثر و كارآمد با حیات و مرگ سازمان رابطه مستقیم دارد و فقدان آن را به عنوان
بیماری سازمانی، قلمداد نمودهاند. از سویی دیگر آنچه را كه نتوان ارزیابی نمود نمیتوان به خوبی اداره كرد. هرسازمانی برای اعمال مدیریت صحیح باید از الگوهای علمی ارزیابی عملكرد بهرهگیرد تا بتواند میزان تلاش و نتایج حاصل از كاركرد خود را مورد سنجش قرار دهد. یكی از ابزارهای كارآمد كه این مهم را محقق ساخته روش تحلیل پوششی دادههاست(طلوعی اشلقی و حسینی خضری،23:1386). با گسترش تکنولوژیهای جدید، وظایف مدیریت به طور عام و مدیریت شهری به صورت ویژه به سمت مسایلی از قبیل بهبود کارآیی، اثربخشی و در نهایت بهرهوری نه تنها در ابعاد بخشی، بلکه در ابعاد فضایی متمایل شده و موضوع مکان و فضا وارد مباحث مدیریتی و جزء لاینفک آن شده است. بهبود بهرهوری، مسئولیت اصلی مدیریت است که به افزایش قدرت رقابت پذیری شهرها منجر میشود. مدلها و روشهای مختلفی توسط صاحبنظران برای سنجش کارآیی سازمانها، کارخانهها، مناطق و غیره پیشنهاد شده است. یکی از مهمترین این روشها روش تحلیل پوششی دادهها است. این روش بر اساس روش فارل (Farell,1957) بنا شده که پیشنهاد داده است که برای سنجش کارآیی یک بنگاه خاص، عملکرد آن بنگاه با عملکرد بهترین بنگاههای موجود در آن صنعت مقایسه شود و سپس افراد دیگری مانند چارنز، رودز و کوپر این مدل را توسعه دادند (Cooper, 2007: 110). بنابراین از این روش برای مطالعات جغرافیایی (فضایی) در قالب واحدهای مدیریتی(DMU) استفاده میشود. با توجه به رقابت شهرها و سازمانها و نهادها و… و حاکمیت دنیای رقابتی و اصول توسعه پایدار و برنامه ریزی استراتژیک، که تاکید بر استفاده بهینه از منابع محدود و افزایش کارایی و اثربخشی دارند، سازمانها، نهادها و شهرداریها و… برای اینکه در دنیای رقابتی از رقبای خود عقب نمانند، باید یک ارزیابی از عملکرد خود داشته باشند تا بتوانند با استفاده بهینه از منابع موجود و افزایش کارایی خود به اهداف نهایی خود که افزایش رفاه، آسایش شهروندان است، دست پیداکنند. بنابراین با توجه به نقش شهرداریها در ساماندهی مدیریتشهری و همچنین با توجه به اینکه شهرداریها به لحاظ درآمدی خودکفا هستند، ضرورت بهرهگیری از روشهای علمی به منظور بهبود و ارتقاء مدیریتشهری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فضایی در راستای توسعه پایدار شهری بیش از پیش مطرح شده است. از سویی دیگر مشهد دومین کلانشهر ایران میباشد. و دارای جمعیت 2427316 نفر در سال 1385(سالنامه آماری 1390 شهرداری مشهد) میباشد. این شهر به علت وجود بارگاه مطهر امام رضا (ع) و سایر آثار گردشگری، تاریخی علاوه بر مجاوران سالانه 694473 گردشگر خارجی و حدود 32808213 گردشگر و زائر ملی جذب می نماید (رهنما و رضوی،149:1391). که خدماترسانی مطلوب به آنها یکی از عوامل دستیابی به رفاه و آسایش ساکنان و گردشگران داخلی و خارجی میباشد. از آنجایی که هنر مدیریتشهری، استفاده از حداقل امکانات برای دستیابی به حداکثر رفاه و آسایش شهروندان و پاسخگویی به نیازهای آنها است، نیاز به ارزیابی عملکرد خود دارد تا با افزایش کارایی، عملکرد خویش را بهبود بخشد و به مقصود خویش نایل شود. با توجه به نقش ملی و بینالمللی شهرمشهد، شهرداریمشهد نیز باید با افزایش کارایی و بهبود عملکرد خود، اسباب رفاه شهروندان، زائران و گردشگران را فراهم آورد و به سمت توسعه پایدارشهری گام بردارد، در شهرها این واحدهای مدیریتی، شهرداریها، مناطق و نواحی تابعه را در برمیگیرد. شهرمشهد به13 منطقه و 42 ناحیه تقسیم شده، که هر منطقه متغییرها و شاخصهایی دارند که در تعیین و ارزیابی عملکرد مناطق شهرداری سهم بسزایی دارند. که سنجش کارایی با توجه به این شاخصها نقش موثری در مدیریت عملکرد شهر، دارند.
بسیاری از آثار داستانی رسول پرویزی بهخصوص داستانهای موجود در کتاب” شلوارهای وصلهدار” از بینامتنیت و موتیف برخوردار هستند. به نظر میرسد با توجه به اثرگذاری بینامتنیت و موتیف در متن نوشتهها و در تفهیم مطالب، بررسی این موضوع و بیان جایگاه و ارزش آنها در نوشتهها و متون ادبی و آموزشی ارزشمند بوده و حل این مسئله دانش موجود در این زمینه را به نحو رضایتبخشی افزایش خواهد داد. در این مسیر سؤالاتی نیز مطرح میگردد که مهمترین آنها به شرح ذیل میباشد:
درآثار داستانی رسول پرویزی ، موتیف از چه نوع کارکردهایی برخوردار است؟-3- اهداف تحقیقاز آنجائیکه مطالعات بینامتنیت در ایران با تأخیر آغاز شده و در ایران بیشتر به نقد منابع شبیه میباشد و بهنظر میرسد که موضوع بینامتنیت و موتیف از جمله موضوعاتی هستند که در متون مختلف از جمله شعر، نقاشی، متون ادبی انجام گرفته است، اما این موضوعات کمتر در مورد متون داستانی با الگوی فرکلاف بررسی شده اند و یک نوع خلأ علمی و ادبی در این مورد احساس می شود. اگر اقدامات کمتری در ارتباط با این موضوع انجام شده، به دلیل فقدان یا ضعف اطلاعات لازم بوده و یا بر اطلاعات جامع و روزآمد استوار نبوده است.
بنابراین در این مطالعه در پی بررسی بینامتنیت و موتیف در داستانهای موجود در کتاب شلوارهای وصلهدار از مجموعه داستانهای رسول پرویزی (که مجموعاً مشتمل بر 20 داستان است) میباشیم و در این زمینه اهداف کلی زیر تعریف شده است:
همچنین اهداف جزئی ذیل نیز مدنظر میباشد:
كنون كه عصر مدیریت و رهبری است و موفقیت نهادها و سازمانها تا حدود زیادی به كار آیی و اثر بخشی عملكرد مدیران بستگی دارد (میر كمالی 1375) وجوب دقت سازمانها در انتخاب مدیران توانمند كه قادر باشند با اتخاذ تدابیر و شیوههای بایسته به ویژه در دستگاه آموزش و پرورش زمینه را برای تجلی و بروز استعدادها و خلاقیت همه ی معلمان و متعلمان همواره سازد بیشتر آشكار میشود (صافی 1374) اگر افراد از نظر شخصیت متناسب با شغل و حرفه ای باشند كه انجام میدهند متوجه خواهند شد كه برای انجام وظیفه ای كه به آنها محول شده از استعداد و تواناییهای لازم برخوردارند و از این رو موفق تر خواهند شد رابینز (پارسایئان و اعرابی1379) از طرف دیگر عواملی كه در انتخاب شغل دخالت دارند با عواملی كه باعث موفقیت میشوند متفاوتند (به پروژه 1377). اینكه فرد داوطلب شغل الگوی خاص فكری، احساسی، رفتاری متناسب، با شغل را دارد (باكینگهام و كافمن 1380) از مهمترین مسائل در برگزیدن مدیران است زیرا كه مدیران بخاطر تفاوتهای فردی و شخصی مسائل را به شیوههای مختلف مدیریت میكنند و انجام وظایف و نحوه عمل آنها محصول دو مسئله ی مهم یعنی ویژگیهای شخصیتی و شیوه مدیریتی است كه اتخاذ میكنند (گوئل كهن 1378). مدیران نقش تعیین كننده ای را در اثر بخشی سازمانها از جمله سازمانهای آموزشی به عهده دارند چرا كه اثر بخشی سازمان را میتوان از طرق توانایی مدیر در به حداكثر رساندن تعامل بین ساختار و فرآیند سازمان اندازه گیری كرد. (شیرازی 1374)، حالا باید دیدآیا عوامل درونی شخصیت از قبیل عواطف، احساسات، تفكر، یادیگری و هوش و یا عوامل برونی مثل شیوه قضاوت و ادراك یا تاثیر ارتباطی با موفقیت و اثر بخشی مدیران دارد یا خیر؟
جانهالند از جمله صاحب نظرانی ست كه میگوید انتخاب شغل بیانگر نوع شخصیت فرد است و او بر این اساس است كه دست به انتخاب میزند، كتل بر این باور است كه علائق و رغبتها در ارتباط مستقیم با شخصیت فرد میباشد و چیز جداگانه ای نیست (به پروژه 1377)
انجام وظائف و نحوه عمل آنها محصول دو مساله مهم یعنی ویژگیهای شخصیتی آنان و شیوه مدیریتی است كه اتخاذ میكنند (گوئل كهن 1374).
نظریات فروید روانكاو برجسته اتریشی ( یا به قولی آلمانی) درباره ی شخصیت موید تاثیر غرایز به عنوان مهمترین نیروهای برانگیزنده ی رفتار است او از انرژی نهفته ای كه آن را” لیبیدو” مینامید صحبت میكرد كه میتواند با جابجایی به اهداف جانشین در تعیین شخصیت فرد موثر باشد او متعتقد به تحلیل رویا بود كه نشان دهنده ی سه سطح شخصیت (من، فرا من، نهاد) است.
آدلر در بررسی شخصیت بیشتر به برانگیزهای اجتماعی و افكار هشیار (بجای فرآیندهای ناهشیار) معتقد بود یعنی شخصیت را نشانههای برتر عوامل اجتماعی میدانست تا زیستی و از معدود كسانی بود كه 4 تیپ شخصیتی را تدوین كرد.
راجرز نظریه خود را درباره ی شخصیت با جهتی انسان گرایانه بیان كرد از اصطلاحی به عنوان (خود پنداره) یاد میكرد كه الگویی سازمان یافته و پایدار از ادراكات را بیان میكند، او معتقد بود كه اگر چه خویشتن تغییر میكند ولی خصوصیات سازمان یافته، یكپارچه و ویژه خودپنداره همیشه حفظ خواهد شد.
آیسنك از دیگر صاحب نظران تپی شناسی و شخصیت معتقد به تحلیل عاملی و به شیوه آماری بود او پس از تحقیقات خود به دو بعد درون گرا – برون گر و روان آزرده پایدار و ناپایدار دست یافت (جالب است كه طبایع چهار گونه او بر اساس نظریات پزشكان قدیم با نظریات و 4 تیپ ارائه شده توسط بوعلی سینا هم خوانی دارد.
نظریات كارل گوستاویونگ روان كاو سوئیسی كه بر اساس نظریات فروید بنا نهاده شده بود اما معتقد به تحلیل عاملی شخصیت بود او به عقاید فروید مفهوم ناهشیار جمعی را افزود او اظهار میداشت كه در درون ما تنازعی بین پرسونا (نقابی كه بر چهره داریم) و خویشتن شخصی برقرار است بر اساس نظریات یونگ كه 16 تیپ شخصیتی را ارائه میكند در رابطه با حرفه شكی نیست كه تیپهای خاص برای بعضی از مشاغل مناسب یا مناسب هستند، تئوری شخصیتی تیپهای روانشناختی در توضیح ناسازگاریها و بروز درگیریها بین افرادكمك میكند. در واقع یونگ در نظریات خود قبل از هر چیز به چهار كنش فكر، هیجان، حس كردن، شهود در دو بعد برون گرایی و درون گرایی میپردازد یعنی 8 تیپ شخصیتی و از این میان تیپهای آمیخته را بیان میكند كه جمعا 16 تیپ یا ریخت را تعریف میكند.
نظریات كارل گوستا و یونگ مهمترین و عمیق ترین نظریات درباره شخصیت است اگر مدیران وظائف خود را به نحو احسن انجام دهند سازمان به هدفهایش خواهد رسید با توجه به اینكه از مهمترین ملاكهای ارزیابی سازمانها اثر بخشی است (پزشك 1379) پس با توجه به جایگاه نظام تعلیم و تربیت به ویژه نظام مدیریتی، مساله مهمیكه مطرح میشود و باید مورد عنایت قرار گیرد. انتخاب صحیح متقاضیان پست مهم مدیریت است كه باید در این رهگذر به تفاوتهای فردی و خصوصیات شخصیتی آنان توجه شود (كشمیری 1379). از آنجایی كه مبنای ارزشیابی از رفتار مدیر توسط افراد و گروههای مختلف متفاوت است و سازمانهای عصر كنونی بر خلاف گذشته برای حفظ خو شناسی، شهرت، بقاء خود نیازمند گروههای مختلف دیگر در كنار سهامداران و مالكان اصلی سازمان هستند (گیوریان 1382) و از سویی دیگر هنوز دانشمندان علوم سازمانی از اثر بخشی سازمانی تعریف خاصی ارائه نكرده اند در این پژوهش از رویكرد نوین اثر بخشی در قالب رضایت ذی نفعان بهره میگیریم ال دفت (پارسائیان و اعرابی 1381)، (برزگر 1383).
لذا در این پژوهش نظر گروه ذی نفعان (معلمان، انجمن اولیاء مربیان، دانش آموزان) مورد توجه قرار گرفته است.
رفتارهای مدیر اثر بخش آموزشی از دید ذی نفعان با این 7 عنوان شاخص قابل بررسی است (علاقمند 1374 )
ارزشیابی (هوی و میكسل) (شیرازی 1374)
با توجه به كم بودن تحقیقات داخلی انجام گرفته در این زمینه خصوصا در رابطه با تیپهای شخصیتی یونگ مقصد محقق این است كه دریابد آیا تیپ شخصیتی میتواند به عنوان معیاری برای انتخاب مدیران به شمار آید؟ این تحقیق روی مدیران ابتدایی ناحیه 5 مشهد و نماینده ی معلمین، انجمن اولیا و دانش آموزان صورت گرفته است به امید انتخاب شایسته مدیران در پستهای مدیریتی خصوصا مدیریت آموزشی.